Anlaşmayla 250 dolar olan doğalgaz spot piyasada neden 900 doları aştı?
Avrupa spot piyasalarında bin metreküp doğal gazın fiyatı rekor üstüne rekor kırıyor. 966 dolarlık fiyat görülürken, uzmanlar 1000 dolarım sürpriz olmayacağı görüşünde. Bu arada sabah gelen haberlere göre, Norveç'in gaz üretimini arttırması üzerin spot piyasada fiyatlar yüzde 17 düşüşle 796 dolara geriledi.
Uzmanlar, rekor artışın nedenlerini tartışıyor. Bazı kaynaklara göre, "Rusya, Moskova ile enerji işbirliğini güçlendirmenin önemini göstermek için Avrupa genelinde gaz fiyatlarındaki mevcut eşi görülmemiş artışı kullanmaya çalışıyor." Uzmanlar ise sorunun arz-talep meselesi olduğunu vurguluyor.
Analistler, Avrupa'nın en büyük gaz tedarikçisi olarak Rus Gazprom'un bu rekor artıştan kazançlı çıktığını belirtiyor.
Kremlin sözcüsü Dmitri Peskov, "Kuzey Akım 2'nin erken devreye alınması, Avrupa'da doğal gaz fiyatlarının dengelenmesine önemli ölçüde yardımcı olacak, bu açık" dedi.
Peskov, Almanya'nın boru hattını hızlı bir şekilde onaylaması koşuluyla Kuzey Akım 2'nin "spot piyasa da dahil olmak üzere Avrupa'daki doğal gaz fiyat parametrelerini önemli ölçüde dengeleyeceğini" söyledi.
Financial Times'a göre gaz fiyatları, yıl başından bu yana dört kattan fazla artarak rekor seviyeye ulaştı. Gazete, "Yorumlar, Avrupa'nın en büyük doğal gaz tedarikçisi olan Rusya'nın arzı kıstığı ve kıta genelinde sanayi ve haneler için daha yüksek enerji faturaları anlamına gelen fiyatlardaki artışa "katkıda bulunduğu" iddiasını körükledi." diye yazdı.
Batılı uzmanlara göre, Kremlin hem enerji konusunda Rusya ile uzun vadeli işbirliği ihtiyacına hem de Rusya'yı Almanya'ya bağlayan 12 milyar dolarlık Kuzey Akımı 2 boru hattından gaz akışına hemen izin verilmesinin önemine Avrupa başkentlerini ikna etmek için artan fiyatları kullanıyor.
Rusya "hemen sevkiyat" peşinde
Bu ayın başında tamamlanan boru hattı, şu anda devreye alınma aşamasında. İlgili Alman kamu kurumları, borunun kullanıma sunulup sunulamayacağını ve hangi koşullar altında açılacağını değerlendiriyor. Sertifikasyon için son tarih Ocak 2022 olarak açıklanırken, Moskova hızlı bir sevkiyat yapmak istiyor ve hemen gaz sevkiyatına başlamaya hazır olduğunu söylüyor.
Rusya Sanayi ve Ticaret Odası Enerji Stratejileri Komitesi'nden Rustam Tankayev, Norveç'te çıkarılan doğal gaz miktarının düştüğüne, buna bağlı olarak da spot piyasada fiyatının yükseldiğine işaret ediyor. Tankayev ayrıca kış mevsimi öncesinde Avrupa'nın doğal gaz stoklarını doldurma gayreti içinde olduğunu belirtiyor. Bu da fiyatları yukarı doğru hareketlendiren bir diğer etken.
Fiyatlar daha ne kadar yükselebilir?
Tankayev bundan üç yıl önce ABD'nin sert bir kış geçirdiğini ve doğal gazın bin m3 fiyatının 1500 dolara kadar yükseldiğini hatırlatıyor.
Ancak doğal gaz piyasasındaki trendi tersine çevirebilecek bir etken daha var: Rus gazını taşıyacak Kuzey Akım 2 boru hattının faaliyete geçmesi. Tankayev, Rus gazının tahminen ekim ayında Avrupa'ya ulaşmaya başlamasından sonra piyasadaki fiyatların inişe geçeceği kanısında.
Komsomolskaya Pravda Rusya'nın mevcut durumdan da kazançlı çıktığına dikkat çekiyor. Gazprom yılın ilk yarısında kârını 22 kat arttırarak 995 milyar ruble, yani 13,7 milyar dolara çıkarmayı başardı. Şirketin yüzde 25'i devlete ait olduğu için bu paranın dörtte birlik bölümü federal bütçeye gidecek.
Forbes dergisi, fiyatların Temmuz 2021'e kıyasla yüzde 70, Eylül 2020'ye kıyasla yüzde 370 arttığını yazıyor.
Avrupa gaz piyasasının serbestleştirilmesinin bir sonucu olarak, gaz alımlarında son dönemde uzun vadeli sözleşmelerin yanında, açık artırma ile satılan spot piyasa gazı pazarda öne çıkmaya başladı.
Talep arttı, arz yetişemiyor
Gazprom'un Ukrayna üzerinden ek gaz pompalamayı reddetmesi yüzünden Ağustos ayının sonundan bu yana Almanya'da yeraltı depolama tesisleri Rehden ve Katharina'ya gaz pompalanmıyor.
Uzmanlara göre, Asya'da özellikle Çin'den sıvılaştırılmış doğal gaz talebinin artması, Temmuz ayında Avrupa'daki alıcı terminallerin depolama tesislerine sıvılaştırılmış gaz arzında Haziran ayına göre yüzde 12 düşüşe neden oldu.
Bu nedenle gaz arzı sıkıntısı yaşandığı ve Avrupa'daki yeraltı gaz depolama tesislerinin doluluk oranı yüzde 67'ye düştü. Son beş yıldır bu oranın ortalama yüzde 80 olduğu hatırlatılıyor.
Diğer yandan rekor fiyat artışı, Türkiye ve Almanya başta olmak üzere, uzun süreli kontratlarla Gazprom'dan alım yapan ülkeleri etkilemiyor. Her ülkeye transit mesafesine göre farklı fiyat uygulansa da, şu an Avrupa için ortalama gaz satı fiyatının 220-250 dolar arasında olduğu, Rus medyasına yansıyan haberler arasında.
Ukrayna: "Şantaj yapılıyor"
Diğer yandan Ukrayna devlet gaz şirketi Naftogaz'ın başkanı Yuri Vitrenko, ise "Kuzey Akım 2'ye AB'den lisans verilmesini isteyen Gazprom'un şantajı nedeniyle Avrupa'da gaz fiyatları fırladı" suçlamasını getirdi.
Vitrenko'ya göre, Geçen yıl Gazprom'un Ukrayna üzerinden Avrupa'ya yaklaşık 65 milyar metreküp gaz gönderirken 2021'de rakam 40 milyara düştü.
16.9.2021
Реклама