Rusya'da şimdi de 'büyük özelleştirme' gündemde
Bir yandan son dönemde "devletleştirme" haberleri yoğunlaşırken, Rusya Maliye Bakanlığı, aralarında VTB, RZD, RusHydro ve Sovkomflot gibi dev kamu şirketlerinin de bulunduğu bazı stratejik kuruluşlardaki devlet hisselerini kısmen özel sektöre devretmeyi planlıyor.
"Büyük özelleştirme" adı verilen bu yeni dalganın, hem bütçe açığını kapatmak hem de sermaye piyasasını canlandırmak amacı taşıdığı belirtiliyor.
İlk adım olarak, Dom.RF’nin yüzde 5’lik hissesinin 2025 son çeyreğinde halka arz edilmesi planlanıyor. Yetkililer bu yolla 15 milyar ruble (yaklaşık 165 milyon dolar) gelir elde edilmesini bekliyor. Genel olarak ise devletin yıllık 100 ila 300 milyar ruble (yaklaşık 1,1 ila 3,3 milyar dolar) arasında gelir elde etme potansiyelinden söz ediliyor.
Ancak ekonomistler bu planlara temkinli yaklaşıyor. Uzmanlara göre, özelleştirilecek şirketlerin çoğu ya hâlihazırda devletin mutlak kontrolünde ya da stratejik sektörlerde faaliyet gösteriyor. Dahası, önceki özelleştirmelerin olumsuz tecrübeleri, yatırımcıların çekincelerini artırıyor. 1990’lardaki gibi yetersiz koruma, bilgi eksikliği ve keyfi müdahaleler, yine ana riskler arasında sayılıyor. Örneğin, Solikamsk Magnezyum Tesisi’nin hissedarlarının haklarının ihlali bu endişeleri güçlendirmiş durumda.
Bazı uzmanlar, özel sektörün asıl ilgisinin yeni ekonomi şirketlerinde olduğunu savunuyor. Ozon, Wildberries, H5 gibi dinamik şirketlere yatırımın daha cazip olduğu belirtilirken, mevcut kamu şirketlerinin büyüme potansiyelinin sınırlı kaldığı ifade ediliyor. Ayrıca, özelleştirme gelirlerinin tek seferlik olması, devletin bu şirketlerden düzenli temettü alma potansiyelinden vazgeçmesi anlamına geliyor. Bu nedenle birçok iktisatçı, uzun vadeli fayda için reformun şeffaf, rekabetçi ve kamusal denetime açık şekilde yürütülmesi gerektiğini savunuyor.
Öte yandan, örnek olarak Türkiye, Şili ve İngiltere gibi ülkelerdeki başarılı özelleştirme tecrübeleri de gösteriliyor. Ancak bu ülkelerde hukuki altyapı, kurumsal yönetim standartları ve yatırımcı haklarının korunması gibi unsurların Rusya’dan farklı olduğu da vurgulanıyor. Uzmanlar, özelleştirmenin mucizevi bir çözüm olmadığını, etkin sonuçlar için kamu yönetimi, piyasa altyapısı ve siyasi irade gerektirdiğini belirtiyor.
21.5.2025
Реклама