ABD'nin yeni planına dünya ve Rus basınından son tepkiler
ABD’nin Rusya ile istişareler sonrası kapalı kapılar ardında hazırladığı ve Zelenskiy'e de resmen iletilen son barış önerisi uluslararası medyada yoğun tartışmalara neden olurken medyada yorumlar gittikçe artıyor.
The Guardian’ın yorumunda, planın Ukrayna’ya ciddi toprak tavizleri dayattığını ve bunun siyasi olarak kabul edilebilir bir seçenek gibi görünmediğini yazıyor. Gazete, Avrupa’da da birçok hükümetin metni kaygıyla karşıladığı belirtiliyor.
Associated Press ise Washington’un önerdiği paketin Kiev’in askeri kapasitesinin küçültülmesini içermesinin Avrupa başkentlerinde sert bir tepki yarattığını bildiriyor. Ajansın haberine göre plan hem doğu bölgelerinin statüsünde büyük değişiklikler öngörüyor hem de Ukrayna’nın gelecekteki güvenlik mimarisini zayıflatabilecek maddeler içeriyor. Bu çerçeve Batılı uzmanlar tarafından Moskova lehine bir düzen olarak yorumlanıyor.
Bu tartışmalar devam ederken Rusya medyasında taslağa yaklaşım daha temkinli bir tonu yansıtıyor. Bazı siyasi yorumcular Washington’un sunduğu önerilerin Moskova’nın uzun süredir dile getirdiği güvenlik başlıklarına daha yakın bir çerçeve çizdiğini belirtiyor. Diğer analizlerde ise ABD’nin bu adımının Kiev üzerinde baskı kurmayı amaçladığı ve Moskova’nın süreçte ihtiyatlı davranmayı tercih ettiği görüşü öne çıkıyor.
İşte Rus medyasında son gelişmelere göre ABD’nin Ukrayna için önerdiği yeni barış planına dair uzman yorumları ve gazetelerdeki yansımalar:
ABD’nin Ukrayna için hazırladığı yeni barış planına dair değerlendirmede bulunan siyaset bilimci Georgiy Bovt, Washington’un Kiev’e sunmaya hazırlandığı taslağın Kırım ve Donbass’ın fiilen Rusya’ya ait kabul edilmesini içerdiğini belirtiyor. Axios, Financial Times ve Reuters’ın aktardığı bilgilere göre plan, Ukrayna ordusunun yarıya indirilmesini, yabancı askerlerin ülkeye konuşlandırılmamasını ve uzun menzilli Batı silahlarının sağlanmasının durdurulmasını öngörüyor. Bovt’a göre Washington, Zelenskiy’nin ülkesindeki büyük yolsuzluk skandalı nedeniyle zayıf düştüğünü düşünüyor ve bu nedenle Kiev’in neredeyse her şartı kabul etmek zorunda kalabileceği hesabını yapıyor. Ancak Bovt bu değerlendirmeyi hatalı buluyor; çünkü içeride desteği azalan bir liderin manevra alanı genişlemek yerine daha da daralabilir. Moskova ise resmi açıklamalarında herhangi bir ilerleme olmadığını savunuyor. Kremlin sözcüsü Dmitriy Peskov, ABD’den bu konuda resmi bir mesaj almadıklarını vurguluyor. Rusya Dışişleri de benzer bir pozisyon sergileyerek, medyada çıkan haberlerin diplomatik kanallarca doğrulanmadığını belirtiyor.
Bovt analizinde, perde arkasında yürütüldüğü iddia edilen temaslara da dikkat çekiyor. ABD Kara Kuvvetleri Bakanı Daniel Driscoll’un Kiev’den sonra Moskova’ya geçebileceği yönündeki haberleri anımsatan Bovt, bu temasların Washington’un süreci hızlandırma arayışında olduğuna işaret ettiğini söylüyor. Axios’un sızdırdığı bilgilere göre Trump yönetimi, Alaska’da üzerinde mutabık kalındığı öne sürülen ilkelere dayanarak Rusya ile birlikte 28 maddelik bir taslak hazırladı ve bu metnin Zelenskiy’e bir “olmuş bitmiş” olarak sunulabileceği iddia ediliyor. Bovt’a göre asıl soru, Kiev’in bu koşullara yaklaşmaya hazır olup olmadığı ve taslağın Moskova’nın gerçek beklentilerine ne kadar yakın durduğu. Uzman, Avrupa’nın bu aşamada dışlanmasının planın uygulanabilirliğini zayıflattığını düşünüyor. Ayrıca Ukrayna içinde ortaya çıkan alternatif metinlerin, Kiev’in bazı Rus taleplerine yaklaşmaya hazır olabileceği izlenimi yaratsa da bu sızıntıların gerçekliği belirsizliğini koruyor. Bovt, giderek yoğunlaşan siyasi kriz, ordudaki moral kaybı ve ülke yönetimindeki belirsizlik nedeniyle artık “müzakere sisinin savaş sisinden daha koyu” hale geldiğini vurguluyor.
Rus haber sitesi Gazeta.ru, planı analiz ederken siyaset bilimci Aleksandr Kazarçuk’un görüşüne yer veriyor. Kazarçuk’a göre, taslak metin Kiev açısından “ağır tavizler” içeriyor, fakat plan Moskova’nın küresel hedefleriyle tam örtüşmüyor ve bu nedenle önemli bir revizyona ihtiyacı var. Gazete ayrıca bu planın Trump’ın önceki barış girişimlerinden biri olarak görülebileceğini; somut bir ilerleme yerine yeniden bir stratejik hamle olma ihtimalinin yüksek olduğunu yazıyor.
Kommersant gazetesi de planın içeriğini ve risklerini detaylı şekilde ele alıyor. Gazeteye göre plan 28 maddeden oluşuyor ve Kiev’den toprak tavizleri, ordunun küçültülmesi, bazı stratejik silahların bırakılması yönünde radikal talepler getiriyor. Gazetede politika yorumcusu Dmitriy Drize’nin değerlendirmesi de yer alıyor: Drize, “bu barış girişiminin başarısızlıkla sonuçlanma ihtimalinin yüksek” olduğunu ve planın “yarı teslimiyet” çizgisinde olduğunu savunuyor.
Ayrıca Lenta.ru sitesinde yayınlanan bir yazıda, Rusya’nın pozisyonunun “gerçekten duyulduğu” yorumuna yer veriliyor. Yazıda, Rus özel temsilcisi ve eski yatırım kuruluşu yöneticisi Kirill Dmitriyev’in, ABD ile sürecin “stratejik yatırım-ekonomik işbirliği” ekseninde tartışıldığı yönündeki değerlendirmesine atıf yapılıyor. Ancak metin aynı zamanda plan taslağının Moskova’nın uzun vadeli güvenlik hedefleriyle tamamen paralel olmadığını ve dolayısıyla revize edilmesinin muhtemel olduğunu da savunuyor.
Rus analizciler arasında ayrıca bu planın Batı tarafından Kiev’e baskı amacıyla sunulan bir teklif olabileceği değerlendirmesi yaygın. Kommersant yazarı Drize, metnin Kiev’i “kabul etmesi zor fakat direnemez” bir duruma koyabileceğini ifade ediyor. Bazı yorumculara göre, bu barış teklifi Moskova için hem diplomatik hem de psikolojik bir zafer olabilir: büyük resmi yeniden çizmek, Batı’yı ve Ukrayna’yı masada zayıf konuma itmek açısından stratejik bir fırsat sunabilir.
Ancak Gazeta.ru'da vurgulanan bir diğer husus da planın hâlâ belirsiz ve resmi metin olarak yayımlanmamış oluşu. Kazarçuk, bu belirsizliğin planın nihai haline ulaşmadan önce önemli değişikliklere uğrayabileceğini söylediğini belirtiyor. Bu belirsizlik, Rus tarafında planı tamamen kesin kazanım olarak görmeme eğilimini güçlendiriyor; Kremlin ve analistler, kamuoyuna henüz bütün resmin sunulmadığını değerlendiriyor.
Diğer yandan The Washington Post bu planın Avrupa’da “kapitülasyon” niteliğinde yorumlandığını bildiriyor. Gazete Ukrayna Cumhurbaşkanlığı danışmanı Mihaylo Podolyak’ın taslağı Kiev’in egemenlik alanlarını zedeleyen bir adım olarak tanımladığını aktarıyor. AB çevrelerinde de Washington’un müzakereleri hızla sonuçlandırmak için Kiev’in pozisyonunu ikinci plana atabileceği yönünde bir endişe atmosferi oluşmuş durumda.
Reuters tarafından yayımlanan son analizlerde Avrupalı diplomatların planın hazırlanma biçimine tepki gösterdiği açıkça vurgulanıyor. Haber ajansı birçok Avrupa ülkesinin Ukrayna olmadan hazırlanan bir barış taslağının hem stratejik açıdan hem de ahlaki açıdan sürdürülebilir olmadığı görüşünde birleştiğini yazıyor. Bu yaklaşıma göre Washington’un yeni çıkışı Avrupa güvenliğiyle ilgili temel kararlarda birlik ve tutarlılık eksikliği yaratabilir.
Amerikan siyasetinin içinden gelen yorumlar ise daha farklı bir tablo sunuyor. New York Post’a konuşan Senatör Marco Rubio yönetimin Rusya ile görüşmelerde farklı seçenekleri değerlendirdiğini ve planın henüz nihai bir metin olarak görülmemesi gerektiğini belirtiyor. Rubio’ya göre kalıcı barış seçeneklerinin tamamı henüz masada. Bu nedenle Washington’un tutumunun önümüzdeki günlerde farklı biçimlerde şekillenebileceği düşüncesi öne çıkıyor.
Genel tabloya bakıldığında ABD’nin son barış girişimi dünya basınında hem umut hem de endişe yaratan bir hamle olarak değerlendiriliyor. Taslak plan Kiev’in egemenlik başlıklarında önemli değişiklikler öngördüğü için Ukrayna ve Avrupa’da tepkilerin sertleşmesine neden olmuş durumda. Rusya süreci yakından izliyor. Washington ise mesajlarında henüz hiçbir şeyin kesinleşmediğini vurguluyor. Bu çerçevede yeni plan uluslararası sahada tartışmaları artıran ve diplomatik hareketliliği hızlandıran bir süreç başlatmış görünüyor. Diğer yandan gözler, Trump'ın bu konuda yapacağı açıklamada.
20.11.2025
Реклама