Barış yolunda en kritik hafta: Yorumlar ve beklentiler
Trump'ın cuma gününe kadar verdiği son ültimatomla, Ukrayna krizi için yine "kritik bir haftaya" girildi. Heyetler arası temaslar, Avrupa zirvesi ve Putin-Erdoğan telefon görüşmesi ile mekik diplomasisi hızlanıyor.
İsviçre’nin Cenevre kentinde yapılan ABD–Ukrayna görüşmeleri, Washington tarafından hazırlanan 28 maddelik barış planı etrafında son 24 saatte hızla sertleşen bir diplomatik müzakereye dönüştü. İlk belirlemelere göre görüşmeler, ABD’nin “zaman baskısı”, Avrupa’nın “direnci”, Rusya’nın “bekleme pozisyonu” ve Ukrayna’nın “sıkışmış manevra alanı” arasında gerilimli bir çizgide ilerliyor. Hem ABD hem Rus basını bu sürecin kısa vadede anlaşma üretmesinin zor olduğunu yazıyor.
Bu tablo, son 24 saat içinde Batı’daki önde gelen gazetelerin analizleri ile Moskova merkezli uzman yorumlarına şöyle yansıdı.
ABD basını: “Trump hızlandırıyor, Avrupa bloke ediyor, Ukrayna baskı altında”
Politico, son analizde, Washington’ın Ukrayna’ya açık bir mesaj verdiğini yazdı: “Anlaşma olmazsa istihbarat desteği kesilebilir.”
Gazeteye konuşan bir Beyaz Saray yetkilisi, Zelenskiy yönetiminin “zaman baskısı nedeniyle zorlandığını” belirtti.
CNN, daha sert bir yorum yaptı: “Planın kimin tarafından yazıldığı belirsiz. Avrupa sürecin dışında bırakıldığını düşünüyor.”
CNN’e göre bu tablo sahada uygulanabilirliği zayıflatıyor.
Washington Post, son 24 saatte yayımladığı değerlendirmede, ABD’nin askeri yardımı müzakere aracı olarak kullanmaya hazır olduğunu belirtti:
“Trump yönetimi baskıyı artırıyor. Bu baskı Ukrayna’nın karar alma kapasitesini zayıflatabilir.”
New York Times ise Avrupa’nın itirazına vurgu yaptı:
“Berlin ve Paris’in çizgisi değişmedi. Plan, Kiev’i siyasi olarak savunmasız bırakacak unsurlar içeriyor.”
Uzmanlar: “Plan Ukrayna’nın kırmızı çizgilerini aşıyor"
Son 24 saatte uluslararası düşünce kuruluşları da art arda yorum yayımladı.
Fiona Hill (Brookings Institution, eski Beyaz Saray Avrupa–Rusya Direktörü)
Hill, Le Monde’da yayınlanan söyleşisinde planı şu sözlerle değerlendirdi:
“ABD, Avrupa’nın güvenlik mimarisini zayıflatıyor ve Rusya’ya olağanüstü bir nüfuz alanı açıyor. Bu plan neredeyse Yalta düzeyinde bir büyük güç pazarlığına benziyor.”
Liana Fix (Council on Foreign Relations)
CFR uzmanı Fix’in yorumu şöyle:
“Bu öneri Ukrayna için birçok kırmızı çizgiyi aşıyor ama yine de müzakereye alan bırakıyor. Esas soru şu: Rusya’nın genişleme hedefleri bu planla sınırlanabiliyor mu?”
Orysia Lutsevych (Chatham House, Rusya–Avrasya Programı Başkan Yardımcısı)
Lutsevych’e göre plan, ABD tarafından değil, Rusya’nın pozisyonundan esinlenmiş bir belge:
“Bu, Ukrayna’ya bir barış planı gibi sunulan ama pratikte kabul ettirilmek istenen bir teslimiyet dayatması. Egemenlik, ordu büyüklüğü ve NATO hedefleri ciddi şekilde tıkanıyor.”
Keir Giles (Chatham House Kıdemli Danışmanı)
Giles’e göre süreç, Biden döneminden farklı olarak daha sert ilerliyor:
“Putin yıllarca bekledi ve Batı’yı geçti. Bu kez Trump’ın diplomatik sallantıları sonucu belirleyecek. Avrupa buna hazır değil.”
Aleksey Naumov (Rusya Uluslararası İlişkiler Konseyi, dış politika analisti)
Naumov’a göre Avrupa’nın çizgisi tamamen tıkayıcı:
“Avrupa ülkeleri toprak düzenlemeleri, NATO meselesi ve Ukrayna ordusunun küçültülmesi konusunda bir milim geri atmıyor. Bu plan Rusya açısından kabul edilebilir değil. Sonuç büyük ölçüde Trump’ın vereceği karara bağlı.”
Naumov ayrıca ABD’nin Ukrayna’ya istihbarat ve askeri desteği kesme ihtimalinin gerçek olması durumunda “Ukrayna’nın çok kısa sürede sahadaki durumu kabullenmek zorunda kalacağını” söyledi.
Georgiy Bovt (Siyaset Bilimci, MK gazetesi yorumcusu)
Bovt, Avrupa’nın 28 maddelik planı sulandırmaya çalıştığını söyledi:
“Avrupa özellikle Donbas maddelerini, Ukrayna ordusunun küçültülmesi talebini ve güvenlik garantilerini değiştirmek istiyor. Bunlar Rusya’nın kabul etmeyeceği konular.”
Bovt, ABD’nin Ukrayna heyetine baskı uyguladığını da belirterek, “Washington, Kiev’i masada tutmak için tüm kaldıraçları kullanıyor.”
dedi.
RBC ve Kommersant yorumları ise Rusya’nın şu anda “beklemede” olduğunu, Kremlin’in planı “temel alınabilir” bulduğunu ancak kendi karşı tekliflerini henüz açıklamadığını yazdı.
Rusya’nın resmi yayın organı Rossiyskaya Gazeta, sabah saatlerinde yayımladığı analizde Avrupa’nın ABD planına karşı direncini öne çıkardı. Gazeteye göre Paris, Berlin ve Londra, Trump yönetiminin hazırladığı teklifin Ukrayna’yı toprak ve güvenlik garantileri açısından ciddi tavizlere zorladığını düşünüyor. Yorumda, “Avrupa ülkeleri mevcut haliyle bir anlaşmanın mümkün olmadığını ve Kiev’in pozisyonunun zayıflatılmaması gerektiğini” belirten değerlendirmelere yer verildi.
Gazeta.ru’da yer alan bir haberde askeri uzmanların planın bazı maddelerini “Batı için geniş hareket alanı açabilecek riskli düzenlemeler” olarak nitelendirdiği aktarıldı. Haberde, özellikle güvenlik maddelerinin muğlaklığına dikkat çekilirken “NATO ülkelerinin gelecekte Rusya’ya karşı askeri baskı uygulamasına kapı aralayabilecek boşlukların bulunduğu” yorumu yapıldı. Uzmanlara göre bu durum Moskova’nın planı mevcut haliyle kabul etmesini imkânsız kılıyor.
Rossiyskaya Gazeta’nın Cenevre’den bildirdiği bir başka yorumda görüşmelerin “yüksek baskı altında ve belirsizlik içinde ilerlediği” vurgulandı. Analizde, tarafların resmi olarak pozisyonlarını netleştirmediği, ancak sahada üstünlüğün Rusya’da olduğu gerçeğinin müzakere atmosferinde güçlü bir etki yarattığı ifade edildi. Gazete, Kremlin’in şimdilik bekleme pozisyonunda olduğunu ve ABD ile Avrupa arasındaki görüş ayrılıklarının müzakerelerin seyrini doğrudan etkileyeceğini yazdı.
Uzmanlara göre son 24 saat içinde hem ABD hem Rus basınında öne çıkan ortak noktalar şöyle özetleniyor:
-
ABD, Ukrayna’yı hızla imzaya zorlamak istiyor
-
Avrupa, planın ana maddelerine karşı direniyor
-
Rusya, mevcut haliyle planı kesinlikle kabul etmiyor
-
Ukrayna, hem müttefik baskısı hem sahadaki durum nedeniyle sıkışmış bir çizgide ilerliyor
-
Uluslararası uzmanların çoğu, planın “Ukrayna’nın kırmızı çizgilerini aşan bir belge” olduğu görüşünde birleşiyor
Bugün yapılacak AB -İngiltere zirvesi ve aynı gün beklenen Trump–Putin–Erdoğan hattındaki temaslar, müzakere sürecinin yönünü belirleyecek kritik adımlar olarak öne çıkıyor.
24.11.2025
Реклама