Türkiye ve S-400 ABD'yi böldü
![]()
S-400 alımı ABD yönetimini, Türkiye'ye karşı alınacak tavır konusunda böldü. Obama yönetimini suçlayan ve Türkiye'ye hak veren ABD Başkanı Donald Trump, Türkiye'nin Rusya'dan S-400 hava savunma sistemleri satın almasıyla ilgili olarak, şu anda yaptırım düşünmediğini söyledi. Diğer yandan Senato'da iki parit Türkiye'ye yaptırım konusunda ortak karar aldı.
Bu arada dün akşam ABD Başkanı Donald Trump’ın, ‘Türkiye’ye Rusya’dan S-400 füze savunma sistemi almasından dolayı şu anda yaptırım getirmeyi düşünmediğini’ söylediği açıklamasının, tercüme hatası olduğu ortaya çıktı. Trump’ın bu açıklamayı Beyaz Saray’daki çalışma odası Oval Ofis’te gazetecilerin sorusu üzerine yaptığı, ve aslında “Yaptırım konusuna bakıyoruz ve henüz bir karar vermedik” dediği bildiriliyor.
Diken.Com'un haberine göre, Trump’ın “Türkiye’ye yaptırım düşünmüyoruz” açıklaması, Amerika’nın Sesi’nde de yer almış, ancak bu açıklamanın nerede ve nasıl yapıldığı, açıklanmamıştı. Beyaz resmi web sitesi ve twitter hesaplarıyla, Donald Trump’ın @realDonaldTrump twitter hesabında, böyle bir açıklama bulunmuyordu. Haber, Anadolu Ajansı’nda da kısa bir başlıkla yer almıştı. Anadolu Ajansı, ilk olarak “Trump: Türkiye’ye yaptırım düşünmüyoruz” şeklinde verdiği haberi, daha sonra ‘Trump’ın, Oval Ofis’te Türkiye’nin S-400’leri almasıyla ilgili bir değerlendirme yaptığı’ ve burada “Türkiye’ye yaptırım getirecek misiniz?” sorusuna, “Hayır. Şu anda buna bakmıyoruz” yanıtını verdiği şekline çevirdi.
NTV Washington temsilcisi Hüseyin Günay, Trump’ın söylediklerinin, biraz da davranışından kaynaklanan bir ‘tercüme hatası’ sonucu olduğunu açıkladı. Uzmanlar, Trump’ın tek başına yaptırım kararı alamayacağını belirtmişti.
Senato Trump'a karşı birleşti
Öte yandan Reuters'ın haberine göre ABD'de Cumhuriyetçi Senatörler Rick Scott ve Todd Young ABD Senatosu'na Rusya'dan S-400 hava savunma sistemi satın alan Türkiye'ye yaptırım uygulanması için çağrıda bulunduğu bir karar tasarısı sundu.
Reuters'ın ele geçirdiği karar tasarısının taslağında, Türkiye'nin S-400 hava savunma sistemini satın alması "ABD'nin güvenlik hakkına doğrudan ve büyük bir tehdit" olarak tanımlanıyor.
Karar tasarısının kabul edilmesi durumunda Türkiye'ye 'ABD'nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası (CAATSA) kapsamında belirlenen yaptırımların tamamen uygulanması' öngörülüyor.
Cumhuriyetçi Senatör ayrıca, ABD Başkanı Donald Trump yönetimine 'Rusya'nın oluşturduğu tehdidin değerlendirilmesi ve Türkiye'nin daimi NATO üyeliğinin gözden geçirilmesi için NATO'ya toplantı talebinde bulunması' çağrısı yapıyor.
Senato'nun Dıilişkiler Komitesi'nden Demokrat Senatör Bob Menendez de, Türkiye'yi F-35 programından çıkarmanın yeterli olmadığını ifade etti.
Yazılı açıklamasında Menendez, "Yasalar açıkça 'Rusya'nın savunma ve istihbarat sektörleriyle 'önemli işlemler yapanlar' için cezalar öngörüyor, bu da açıkça S-400 sisteminin teslimatını da içerir" dedi.
Menendez ayrıca, Trump'ın CAATSA'yı uygulamayı reddetmesi durumunda ABD yönetimini Türkiye'ye yaptırım uygulamaya zorlayacak bir yasa tasarısı sunacağını söyledi.
Kanun hükmünde olmasa da, böyle bir karar tasarısının Cumhuriyetçilerin kontrolündeki Senato'dan geçmesi, Ankara'ya yaptırım uygulaması için ABD Başkanı Trump üzerinde baskı oluşturabilir.
Cumhuriyetçi Senatör Scott'un önergesi Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdğan'ı da 'ülkeyi otoriterliğe sürüklemek, insan hakları ihlalleri yapmakla' eleştiriyor ve Türkiye'nin 'radikal İslamcı militan örgütlerle aynı safta yer alarak ABD'nin müttefiki İsrail'i tahrik ettiği' ifade ediyor.
ABD Başkanı Trump, S-400 krizinden sonra Türkiye'ye yaptırım uygulanıp uygulanmayacağına ilişkin bir soruya "şu anda yaptırımlara bakmadığı" yanıtını vermiş ancak daha sonra yaptığı açıklamada ise "Ne yapacağımızı göreceğiz. Bunları henüz duyurmadık" dedi.
ABD Savunma Bakanlığı Pentagon da Türkiye'nin Rusya'dan S-400 savunma sistemini satın almasından dolayı ortak F-35 savaş jeti programına katılımını askıya aldığını duyurmuştu.
Türk Dışişleri Bakanlığı kararın 'adil olmadığını' söylerken, NATO da Türkiye'nin F-35 sisteminden çıkarılmasının 'kaygı verici olduğunu' söyledi.
Cumhuriyetçi Senatör Scott'un önergesinde yer alan CAATSA yaptırımları daha önce de Kongre'nin açıklamalarında yer aldı.
Türkiye'nin Rusya'dan S-400 satın almasının CAATSA'nın 231'inci maddesini ihlal edeceği belirtiliyor.
CAATSA nedir?
Kongre'nin 2017'de onayladığı CAATSA yasası, Rusya, İran ve Kuzey Kore'ye son dönemlerde uygulanan yaptırımların önünü açmıştı.
Eylül 2018'de ise ilk kez Çin'in Merkezi Askeri Komisyonu'nun Cihaz Geliştirme Departmanı'na karşı CAATSA altında dolaylı yaptırım uygulandı.
Trump'ın Kongre'nin baskısıyla 2017'de imzaladığı yasa, Rusya'nın Kırım'ı ilhak etmesi, Ukrayna'nın doğusundaki ayrılıkçıları desteklemesine karşı 2016'da Barack
Obama döneminde uygulamaya konan yaptırımları güvence altına alıyor.
Yasa, ABD Başkanı'nın aralarında vize yasağı getirmek, ABD merkezli ithalat-ihracat bankasına (ABD Eximbank) erişimi engellemek, ABD finans kurumlarıyla işlemleri kısıtlamak ve ihracat ruhsatlarını iptal etmek gibi seçeneklerin olduğu 12 yaptırım maddesinden 5'ini seçmesini öngörüyor.
Ancak CAATSA, yaptırımlar için takvim oluşturulmasında belirleyici olmuyor, dolayısıyla ABD Başkanı Trump'ın yaptırımları süresiz erteleme yetkisi de bulunuyor.
ABD Savunma Bakanlığı Pentagon, dün Türkiye'nin Rusya'dan S-400 savunma sistemini satın almasından dolayı ortak F-35 savaş jeti programına katılımını askıya aldığını açıklamıştı.
Türk Dışişleri Bakanlığı kararın 'adil olmadığını' söylerken, NATO da Türkiye'nin F-35 sisteminden çıkarılmasının 'kaygı verici' olduğunu söylemişti.
Dışişleri Bakanlığı ise yaptığı yazılı açıklamada, "Bu tek taraflı adım müttefiklik ruhuyla bağdaşmadığı gibi hiçbir meşru gerekçeye de dayanmamaktadır" ifadesini kullanılmıştı.
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın da CNN Türk yayınında yaptığı açıklamada, F-35 kararının 'rahatsızlık' yarattığını söyledi ve NATO müttefiki iki ülkenin ilişkilerinin, tek taraflı kararlarla sağlıklı olamayacağını vurguladı.
Türkiye'nin Rusya ile yaptığı S-400 anlaşmasının, ABD Kongresi'nin Ağustos 2017'de çıkardığı ABD'nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası (CAATSA) kapsamına girdiği ifade ediliyordu.
Kongre'nin önceki açıklamalarında, Türkiye'nin Rusya'dan S-400 satın almasının CAATSA'nın 231'inci maddesini ihlal edeceği ve yaptırımların gündeme gelmesi gerektiği belirtilmişti.
Bu madde, Rusya'nın istihbarat veya savunma sektörleri ile alışveriş yapan kişi veya kurumlara yönelik yaptırım uygulanmasını öngörüyor.
NATO krizi uyarısı
Bu arada İngiliz Times gazetesine konuşan üst düzey Amerikalı yetkililer, S-400 krizi nedeniyle ABD'nin Türkiye'yi F-35 programından çıkarmanın doğru bir karar olduğunu ancak yaşanan krizin NATO için ciddi bir sorun olduğunu söyledi.
ABD Eski Genelkurmay Başkanı Yardımcısı Jack Keane, 'NATO'nun on yıllar boyunca böyle bir kriz yaşamadığını' söylerken ABD'nin eski Ankara Büyükelçisi Eric Edelman da "ABD ile Türkiye arasındaki kriz derin ve uzun sürebilir" diyor.
Türkiye ile ABD arasındaki ilişkilerin S-400 satışı nedeniyle giderek kötüleştiğine dikkat çeken gazetenin haberinde şu ifadeler var:
"ABD Savunma Bakanlığı Pentagon yetkilileri, Türkiye'nin milyarlarca dolarlık F-35 Lightning II ortak savaş uçağı programından çıkarılmasının kaçınılmaz olduğunu söyledi. Yetkililer, Türkiye'nin S-400 silah sistemi operasyonlarına beş yıl boyunca danışmanlık yapacak Rus teknisyenlerinin F-35lerin süper-gizli teknolojilerine ait bilgileri toplayabileceğini ifade etti.
"Ankara ve Washington'un aldığı kararlar, S-400ler operasyonel olduğunda, Türkiye'nin artık, Rusya'nın Batılı müttefiklerine karşı askerli hamlelerinin caydırıcı olmasında kilit öneme sahip NATO'nun hava savunma ağlarının tam parçası olamayacağı anlamına geliyor."
Trump'ın bağımsız danışmanlığını yapan eski Genelkurmay Başkanı Yardımcısı General Jack Keane, ABD'nin kararıyla ilgili Times'a şu açıklamayı yaptı:
"ABD, Türkiye'ye F-35 satışını iptal etmekte halkı ama bu NATO için ciddi bir sorun oluşturuyor.
"S-400 sistemini satın almak, NATO'nun Rusya askeri sistemlerine karşı izlediği politikayı gerçekten tehlikeye atıyor ve bu kabul edilir bir durum değil. On yıllar boyunca
NATO ülkeleri arasında böyle bir gerilim yaşamamıştık."
Keane, 'NATO üyesi tek Müslüman devlet' olan Türkiye'nin, "Orta Doğu ve Asya'ya erişim açısından ve birlik içinde stratejik olarak en büyük öneme sahip olmasından dolayı" değerli bir NATO üyesi olduğunu da vurguladı.
'ABD ile Türkiye arasındaki kriz derin ve uzun'
Gazeteye konuşan eski üstü düzey Pentagon yetkilisi ve ABD'nin eski Ankara Büyükelçisi Eric Edelman da şunları söyledi:
"ABD-Türkiye ilişkileri ciddi bir krize sürükleniyor, derin ve uzun sürecek bir kriz olacağından şüpheleniyorum. Türkiye bir süredir güvenilir bir NATO üyesi değildi ama yine de kötü müttefikleri dışlayacak bir mekanizma yok. Türkiye önemli bir ülke. Tam demokratik bir Türkiye, ABD ve NATO'nun güçlü bir müttefiki olabilir ve olmalıdır da."
Times'a konuşan bir diğer üst düzey diplomatik kaynak da Erdoğan'ın Devlet Başkanı Putin ile anlaşmasının 'Rus liderin NATO'yu baltalama planlarının faydasına olduğunu söyledi.
Haberin devamı şöyle:
"Türkiye'nin S-400 sistemini satın alması ve Amerikan Patriot hava savunma sistemini reddetmesi, Türklerle askeri işbirliğinin devamı konusunda soru işaretleri doğurdu.
"Pentagon yetkilileri, Türkiye'nin resmi olarak F-35 programından çıkarılması kararının hayati önemdeki stratejik ilişkileri değiştirmeyeceğini söylüyor. Ama şimdiden, gelecekte yapılabilecek ve Türkiye hava sahasının kullanılmasının önemli bir rol üstlendiği askeri tatbikatlara dair soru işaretleri oluştu.
"NATO'nun İncirlik hava üssünü kullanımına dair de soru işaretleri var.
"Pentagon aylardır, S-400 sistemini satın almanın Türkiye'nin F-35 programını riske atacağı uyarılarında bulunuyordu. Ama Beyaz Saray'dan gelen çelişkili işaretler
Erdoğan'a ülkesinin hala bu sistemi alabileceği güvenini verdi.
"Türkiye'nin satın aldığı dört F-35 uçağı hala ABD'de ve orada kalacak. 100 uçaktan geri kalanlar için yapılan sipariş iptal edildi. Arizona'daki Luke hava kuvvetleri üssünde eğitimde olan Türk pilotlarının hepsine ülkeyi terk etmeleri için 31 Temmuz'a kadar süre tanındı.
"Kararın ekonomik sonuçları da olacak. Çok amaçlı savaş uçaklarının 900'den fazla parçası Türk üreticilerin elinden çıkıyor. Şimdi ABD, bu parçaların üretimi için F-35 programındaki diğer ortak devletlere yönelecek. Bu yönelimin maliyeti de yaklaşık 600 milyon dolar olacak."(BBC)
18.7.2019
Реклама