Göç ve göçmen konusunun dünya genelinde en güncel sorunlardan biri olmaya devam ettiği dönemde, Rusya'da açıklanan veriler "kaygı verici" bir tablo çizmeye başladı. Nüfusu artmayan, ekonomisini büyütme yolunda kalifiye iş gücü açığı sorunuyla yüzleşen Rusya, bir yandan daha az "göç almaya", diğer yandan kalifiye-eğitimli-varlıklı kesimden daha fazla "göç vermeye" başladı...
Son haberlere göre, Rusya 20 yıllık bir göç alma sürecinin ardından göç veren bir ülke konumuna düştü. Peki mesele ne kadar ciddi? Ülkenin bir göç krizinin eşiğinde olduğu söylenebilir mi?
Rusya uzun süreden beri, özellikle Putin'in son dönemlerinde devletin teşcik politikaları ile nüfusunu arttırmaya çalışıyor.
Son yıllarda bu yönde bazı mesafeler kaydedilmiş olsa da 2018 sonunda gelen bir veri mücadelenin aktörlerini üzdü: son 10 yılda ilk kez ölenlerin sayısı doğanları geride bıraktı. Ve görünüşe göre bu trend devam edeceğe benziyor.
Öte yandan, nüfusu arttırmanın bir diğer yolu olan "göç alma" cephesinde de haberler iyi değil:
2018'de ülkeye gelen göçmen sayısı bir önceki yıla kıyasla neredeyse iki kat azaldı.
Tahminlere göre, 2018'de Rusya'ya göç eden insan sayısı 120 ile 125 bin arasında.
Halbuki nüfus açığını kapatmak için ülkenin her yıl en az 500 bin yeni göçmene ihtiyacı var.
Bununla birlikte alarm zilleri çalmak için henüz erken olduğunu düşünenler de var.
Kimi uzmanlara göre, göçmen sayısındaki azalma Rosstat'ın veri değerlendirme kıstaslarıyla da alakalı. Buna göre, Rosstat göçmenleri "9 aydan az kalma niyeti olan" ve "9 aydan çok kalma niyeti olan" şeklinde iki kategoride ele alıyor. Yukarıda anılan 120-125 bin sayısı sadece ikinci kategorideki göçmenleri kapsıyor. Öte yandan, ilk kategorideki göçmen sayısının 9 ile 10 milyon arasında seyrettiğini düşünenler var.
Etnik ve Siyasi Çalışmalar Merkezi'nden Vladimir Mukomel bu kişilerin büyük bir bölümünün yıllardır Rusya'da yaşadığı iddiasında. Bu göçmenlerin "kısa dönemli" kayıt yaptırmasının sebebi ise bürokrasiden kaçınma arzusu.
Uzmanlar bu potansiyelin nüfus problemine çare olabilmesi için hükumetin göçmen politikalarını yumuşatması ve prosedürleri basitleştirmesi gerektiği düşüncesinde. Hükumetin böyle bir niyetinin olup olmadığı ise pek çoklarına göre şüpheli. Örneğin Mukomel 2018 Ekim ayında kabul edilen yeni programın "adaptasyon ve entegrasyonu reddeden oldukça muhafazakar" bir hatta durduğunu söylüyor.
Yine de Rusya'nın daha fazla kalifiye iş gücüne ihtiyaç duyduğu, yurtdışındaki Rus kökenlileri geri dönmeye teşvik etmekle bunun telafisinin zor olduğu, kalifiye yabancılara da çalışma, oturma izinleri ve vatandaşlık konusunda daha fazla kolaylık gösterilmesi gerektiği yorumları öne çıkıyor.
Özellikle Batı'nın Rusya karşıtı yaptırımları yüzünden yurtdışında Ruslar için hayatın aslında zorlaştığı, hükümetin hem kendi müteşebbisleri, hem de yabancılar için atacağı liberal adımların ülke ekonomisine sermaye ve iş gücü olarak dönüşünün daha güçlü olacağını savunanlar da artıyor.
Rusya'da yapılan ve ay başında açıklanan bir araştırma, 18 -24 yaş arası genç nüfusun yüzde 41'inin ülkeyi kalıcı olarak terk etmeyi istediğini ortaya koymuştu.
Diğer yandan Levada Center isimli Rus bağımsız kamuoyu araştırma firması tarafından yapılan mülakatta, ankete katılan orta yaş üstü (55 yaş üzeri) Rusların sadece yüzde 5'i ülkeden ayrılmak istediği yönünde görüş beyan etti.
Araştırmaya göre, ankete katılan 18 yaş üstü Rusların yüzde 17'si ülkeden tamamen ayrılmayı istiyor. Bu da Rus nüfusunun 5'te 1'i anlamına geliyor.
Diğer yandan Rusların yüzde 61'i Rusya'dan ayrılma düşüncesini hiç aklına getirmediğini belirtti.
Levada Center sosyo-politik araştırma birimi şefi Natalya Zorkaya, "Nüfusun çoğunluğu yurt dışına göç etme fikrini imkansız bir rüya olarak görüyor" değerlendirmesinde bulundu.
Rusya'dan beyin göçüne devam
Bu arada geçen yıl medyaya yansıyan bir haberde, Rusya’dan Batı ülkelerine yaşanan beyin göçü artmaya devam ettiği vurgulanmıştı. Kremlin’e bağlı Ulusal Ekonomi ve Kamu Yönetimi Akademisi, yurt dışına göç eden kalifiye Rusya vatandaşları ile ilgili rapor hazırladı.
RBC’nın haberine göre, son yıllarda ülkede beyin göçünün arttığı belirtilen raporda, 2014 yılından bu yana ekonomik krizin etkilerinin sürmesi, nitelikli çalışanları yurt dışına gitmeye yönelten başlıca sebep olarak gösterildi.
Raporda, “İstatistikler ve yapılan bire bir görüşmeler, son 10 yılda Rusya’dan yurt dışına göç eden kalifiye çalışalanların sayısındaki artışa işaret ediyor. Ancak göç edenler yılda milyonlarca, hatta yüz binlerce kişi değil” denildi.
Yurt dışında bugün Rusya asıllı 2,7 milyon kişinin yaşadığı belirtilen raporda, bu kişilerin yaklaşık 1,5 milyonunun hala Rusya vatandaşı olduğu bilgisi verildi.
Rusya’dan en fazla beyin göçü yaşanan ülkeler 1990’lı yıllarda Almanya, ABD ve İsrail iken, günümüzde ise Orta ve Kuzey Avrupa ülkeleri ile Avustralya’nın bu ülkelerin yerini almaya başladıkları kaydedildi.
İstatistiklere göre, gelişmiş ülkelere, ortalama yüzde 40’ı yüksek eğitim sahibi olan 100 bin kişi her yıl göç ediyor.
Bugün yurt dışında yaşayan yüksek eğitimli Rusya vatandaşlarının sayısının ise 800 bin kişi civarında olduğu hesaplanıyor.
Ekonomik krizin etkilerinin sürmesi, istihdam pazarındaki zorluklar, maaşların düşmesi ve kariyer imkanlarının azalması, kalifiye Rusyalı çalılanların yurt dışına göç etmesinin başlıca nedenleri olarak gösteriliyor.
25/2/2019