Dünya, gidişatı tartışıyor: "Batının yaptırımları Rusya için yeterli olmayabilir"
![]()
"ABD'nin eski ve yeni yetkili isimleri ve yaptırım uzmanları, Washington ve Brüksel'in son yıllarda İran, Kuzey Kore ve Suriye'ye de uyguladığı yaptırımların, Kremlin'e karşı daha geniş kapsamlı ve daha sert yaptırımların gerekebileceğine işaret ettiğini söylüyor. Uzmanlar, Rusya'nın hesaplarını bozmak için özellikle enerji sektörünü hedef alan yaptırımların uygulanmasının gerekebileceğine dikkat çekiyor. Öte yandan bu adımlar atılsa dahi Putin'in Rus ekonomisini mi, yoksa ukrayna üzerindeki etkisini mi daha çok önemsediği henüz net değil." WSJ, yaptırımlarla ilgili ilginç bir analiz yayımladı:
"Obama yönetimi, İran'a uygulanan finansal kısıtlamaları bir model olarak görüyor: İran'ın petrol ihracatı son üç yılda yarı yarıya azaltıldı ve ülkenin bankaları, küresel finansal sistemden büyük oranda uzaklaştırıldı. Beyaz Saray'a göre bu durum Tahran'ı ilk kez nükleer programının kısıtlanmasına yönelik müzakerelere oturmak zorunda bıraktı.
Ancak bu stratejiyi ortaya atan Amerikalı ve Avrupalı yetkililer, bu sonuçların, onyıl boyunca yaptırımların sistematik olarak artırılmasıyla elde edildiğini söylüor.
ABD ve Avrupa Birliği ayrıca bu süreçte petrol fiyatlarındaki artışın etkisiyle ekonomide olası yan etkilere de hazırlıklı olmak zorundaydı ve bu riskler Rusya konusunda daha da büyük olabilir.
1990'ların sonunda ABD'nin eski Dışişleri Bakanı Madeline Albright yönetiminde ABD'nin yaptırımlarını idare etmiş olan Victor Comras, "Rusya daha önce yaptırım uyguladığımız ülkelerden çok farklı" diyor.
Rus ekonomisi, enerji altyapısı, ticaret ve finansal kanallarla Avrupa'ya daha entegre olmuş bir durumda. Ayrıca Rus ekonomisi, İran'ın aksine küresel ekonominin daha büyük kısmını oluşturuyor. İran ekonomisi, küresel ekonominin yüzde 0.5'ini, Rus ekonomisi ise yüzde 3'ünü kapsıyor. Rusya, 500 milyar dolar ile gayrisafi hasılasının yaklaşık yüzde 23'ünü oluşturan döviz rezervleriyle, 68 milyar dolar (GSYH'sinin yüzde 19'u) döviz rezervi olan İran'dan daha fazla desteğe sahip.
Öte yandan İran'a yaptırım politikalarını destekleyenler, iki ülkenin dış politika anlamında benzer sorunlar arz ettiğini söylüyor.
Yedi yıl ABD Hazine Bakanlığı'nın İran yaptırımlarını yönetmiş olan ve şimdi de HSBC Holdings HSBA.LN -0.80% PLC'de hukuk direktörü olarak çalışan Stuart Levey, "Rusya'daki durum ile İran'daki durum, dış politika ve ulusal güvenlik sorunları arz etmelerinden ötürü benzer. Bu nedenle de onlarla yalnızca konuşmak, desteksiz bir diplomasi işe yaramaz" dedi.
Kurumsal dünya ise gelişmeleri dikkatle izliyor. Otomobil üreticileri ve enerji devleri, Rusya'daki risklerini azaltmak için harekete geçti bile. Fransız petrol devi Total SA, FP.FR -3.13% Rusya'nın doğal gaz üreticisi OAO Novatek NVTK.MZ +1.02% 'teki hiselerini artırmayı bıraktığını söyledi.
Duisburg-Essen Üniversitesi'ndeki Otomotiv Araştırma Merkezi'nin direktörü Ferdinand Dudenhoeffer, yaptırımlardan en çok Volskwagen AG, Ford Motor Co. F -2.52% ve General Motors GM -1.43% Co.'nun Opel birimi gibi büyük otomobil üreticileri zor durumda bırakacağını ileri sürüyor.
ABD Kongresi'ne danışmanlık verek Demokrasileri Savunma Kuruluşu Mark Dubowitz, "Bu iş, Obama yönetimi İran'ın finansa yaptırım taktiklerini uyguluyor gibi göründükçe, piyasadaki oyuncular olası risklerden kaçınmak için işlerin uzağında kalıyor" dedi.
Rusya ise buna karşı çıktı. Putin, AB ve ABD'nin hamlelerine yanıt vermese de, Rusya Dışişleri Bakanı yaptırımları "çılgın ve sorumsuz" olarak niteledi ve ABD ve Avrupa'nın da zor durumda kalacağı uyarısında bulundu.
Yeni yaptırımlar arasında, VTB Bank, VTBR.MZ 0.00% Bank of Moscow ve Rusya Tarım Bankası ile Rusya'nın en büyük üç devlet bankasına orta ve uzun vadeli fonlama yasağının getirilmesi de yer alıyor. Yaptırımlar arasında Moskova'ya askeri ürün satışını yasaklayan ve Rusya petrol endüstrisinin, derin denizlerde sondaj ve kaya gazının çıkarılması için gerekli olan Batı teknolojisine erişimini engelleyen önlemler de bulunuyor.
Ayrıca AB ilk kez vize yasakları ve varlıkların dondurulması kanalıyla Putin'e yakın isimleri de hedef aldı. ABD, önceki yaptırımlarında bu adımları atmıştı.
G-7 ülkeleri çarşamba günü yaptığı açıklamsında, Rusya'nın Ukrayna yaklaşımını değiştirmediğini ve tansiyonu tırmandırmayı sürdürerek, "Uluslararası talep ve sözlerine karşı çıkacağını" söyledi.
Öte yandan yeni yaptırımların ekonomik etkileri hemen hissedilmeyecek ve sınırlı olacak. Yetkililer ve analistler, Rus hisse senedi borsası ve rublenin çarşamba günü yükselerek, daha önemli riskleri gizlediğini belirtti. Bu risklerin Kremlin'in hesaplarını değiştirip değiştirmeyeceği belirsiz.
AB ve ABD'nin bu hafta aldığı yaptırım kararlarının Rus ekonomisi için acil ve ciddi bir tehdit arz etmediğini, ancak izolasyonun artırılacağı sinyalini verdiğini söyleyen Timothy Ash, "Asıl soru, Putin'in bunları umursayıp umursamadığı" diye konuştu.
Rusya'ya yakın vadede en önemli ekonomik cezanın, Rus bankalarının AB finansal piyasalarına girişinin kısıtlanmasıyla verileceği tahmin ediliyor. Ancak bu önlemler, AB ülkelerine doğal gaz ve petrol satışı gibi Rusya'nın Batı'yla yaptığı en önemli işleri dahil etmiyor.
Alman Şansölyesi Angela Merkel'in de aralarında olduğu AB liderleri, Moskova'nın işbirliği yapması hâlinde yaptırımların azaltılabileceğini, Ukrayna'nın doğusunda Rusya yanlısı ayrılıkçıları desteklemeyi sürdürmesi durumunda da yaptırımların artırılabileceğinini söyledi.
Ancak Avrupa'da çok az kişi adımların, Soğuk Savaş döneminde bile Batı'ya gönderilen Rus gazının boykot edilmesine kadar gideceğini düşünüyor. Avrupa'da birçok ülkenin hızlı ve uygun fiyatlı biçimde Rus gazının yerine başka bir şey koyma imkanı yok.
Brüksel'deki bir düşünce kuruluşu olan Carnegie Europe'un akademisyenlerinden Stefan Lehne, "Rusya'nın enerji ihracatını kısıtlarsanız, o zaman AB'ye de Rusya kadar zarar vermiş olursunuz" diyor.
Bankacılık, özelleşmiş mühendislik ve silahlar gibi ikincil ekonomik bağlarla sınırlı olan bir yaptırım rejimi, Batının Rusya'ya uygulayacağı yaptırımlar konusundaki sıkıntılarını ortaya koyuyor. ABD Hazine Bakanlığı yetkilileri, Kremlin'e karşı yeni önlemler hazırlığında olduklarını söyledi. Kıdemli ABD yetkililerinden biri, "Rusya tutumunu değiştirmezse baskıyı artırabileceğimizi ve artıracağımızı net bir şekilde ifade ettik" dedi.
ABD'nin şimdiki ve eski yetkilileri İran'a karşı atılan özellikle iki adımın çok etkili olduğuna dikkat çekiyor.
Bunlardan ilki 2010'da, İran bankaları ve şirketleriyle iş yapan tüm şirketlere karşı da yaptırım uygulanmasını öngören yasaydı. Yasa, ABD Hazinesi'nin erişimini artırarak, yabancı şirketleri ABD ve İran arasında bir seçim yapmak zorunda bıraktı.
İkinci hamle ise Beyaz Saray'ın 2012'de Tahran'ın petrol ihracatının neredeyse tamamını gerçekleştiren İran merkez bankasına yaptırım uygulamasıydı. Kara listeye alma, Tahran'a petrol ambargosu işlevi gördü ve AB de ABD'nin ardından İran'dan petrol almayı durdurdu.
ABD ve Avrupalı yetkililer, Obama yönetimi ve Avrupa'nın Rusya konusunda ne kadar ileri gideceğinin henüz net olmadığını belirtiyor. Ancak görüşmelere katılan yetkililer, Washington ve Brüksel'in Kremlin'e daha fazla yaptırımın geleceğini net bir şekilde bildirmesi gerektiğini söylüyor.
Demokrasileri Savunma Kuruluşu Dubowitz, ABD Hazinesi'nin, kara para aklama şüphesi olan Rus bankalarını hedef alan ve bu bankaları küresel bankacılık sistemlerine girişini yasaklayan adımlar atması gerektiğini söylüyor. ABD Kongresi ve Beyaz Saray'ın kara listedeki Rus kurumlarıyla iş yapan şirketlerin de kara listeye alınmasını değerlendirmesi gerekiyor.
Dubowitz, yaptırımların yasalarla ilgili olduğu kadar, psikolojiyle de ilgili olduğuna dikkat çekti."
1.8.2014
Реклама