'Çifte askerlik' çilesine devam...
![]()
TürkRus.Com olarak konuyu manşete taşımamızın üzerinden tam beş yıl geçti ama hala değişen bir şey yok… Türk-Rus evliliklerinden doğan çocukların "askerlik meselesi” kanayan yara olmaya devam ediyor. Ortak evliliklerin ürünü olan çocuklar artık askerlik çağında ama mevcut hukuki durum gereği “iki ülkede de askerlik yapma” mecburiyeti, ailelere kabus yaşatıyor.
Ankara ile Moskova arasında uçak krizi aşılıp ilişkiler normalleşmesine, hatta “çok boyutlu stratejik ortaklık” yolunda önemli adımlar atılmasına rağmen, askerlik sorunu ne ikili ilişkilerde gündem maddesi olabildi, ne de çözümü yolunda somut bir adım atılabildi.
TürkRus.Com’a son günlerde yeniden bu konuyla ilgili çok sayıda okur mektubu gelmeye başladı. Babalar, anneler “Çocuklarımızın hayatını karartan bu büyük sorunu kim çözecek? Bir ülkede yapılan askerliğin diğerinde tanınmaması, çift pasaportlu çocuklarımızın hayatını karartmaya, geleceklerini gölgelemeye daha ne kadar devam edecek?” diye soruyor.
Şu anki uygulamada askerlik çağı Rusya’da 18, Türkiye’de ise 20 yaşında başlıyor. Yani çift pasaportlu çocukları önce Rusya askere çağırıyor.
Ancak Rusya’da yapılan askerlik hizmeti Türkiye’de kabul görmüyor. Bu nedenle, hem Rus vatandaşlığı hem de Türk vatandaşlığı olan bir kişinin kendi ülkelerinde (Türkiye ve Rusya) ayrı ayrı askerlik yapması mevcut mevzuat çerçevesinde zorunlu.
Konuyu danıştığımız uzmanlar, Türkiye mevzuatı açısından şu bilgileri paylaşıyor:
“1- Vatandaşımız 38 yaşına kadar askerliğini erteletebilir. Müteakiben statüsüne göre (lise mezunu ya da üniversite mezunu yedek subay, ya da er) Türkiye’ye gidip askerlik yapmak zorunda.
2- Vatandaşımız 38 yaşına kadar askerliğini erteletebilir ve bu esnada 3 yıl (1095 gün) yurtdışında çalıştıktan sonra 1.000 euro ödeyerek askerlik hizmetini yerine getirmiş sayılır.
3- Zaman zaman belirli dönemlerde “Bedelli Askerlik” çıkıyor. Şayet yine çıkarsa bedelini ödeyip askerlik hizmetini yerine getirmiş sayılır.
Bu 3 alternatifin dışında şu anda başka bir seçenek bulunmuyor.”
Sorunun tek kalıcı çözüm yolunun, bir ülkede yapılan askerliği diğer ülkede kabul eden devletler arası bir anlaşmaya varılması olduğu belirtiliyor. Türk-Rus aileler bu konuda iki ülke liderlerinden bir müjde bekliyor.
Uzmanlar, Türkiye’nin bazı ülkelerde yapılan askerliği geçerli kabul ettiğini, ancak Rusya’nın bu kapsamda olmadığını vurguluyor. Mesela Suriye ve Yunanistan vatandaşlığı da olan Türk vatandaşlarının o ülkelerde askerlik yapmaları durumunda Türkiye’de askere gitmeleri gerekmiyor. Ancak bu muafiyeti “stratejik ortak” olarak ilan ettiğimiz Rusya ile yok!
Bu durumda çocuklar en iyi ihtimalle, Rusya’da ikamet ediyorlarsa bin Euro ödeyerek Türkiye’de bedelli askerlikten yararlanabiliyorlar. Yani aynı anda Türk ve Rus vatandaşı olmanın “bedeli” ağır. Vatandaşlar, konunun devletler arası görüşmelerde gündeme getirilmesini ve muafiyet kapsamına Rusya’nın da alınmasını istiyor. Ama Rusya'da askerlik yapan, sonra ailesiyle birlikte Türkiye'ye kesin dönüş yapmak durumunda kalan çocukların artık bedelli askerlik hakkı da kalmıyor. Bu durumda "çidte" skerlik kaçınılmaz...
Bu konudaki düzenleme şöyle:
“BİRDEN FAZLA UYRUKLU TÜRK VATANDAŞLARININ ASKERLİK İŞLEMLERİ
Birden fazla tabiiyetli Türk vatandaşlarının askerlikleri 1111 sayılı Askerlik Kanununun 2/son maddesi ile bu madde esaslarına göre hazırlanan, 25 Temmuz 1993 tarih ve 21648 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren, Bakanlar Kurulunun 05 Temmuz 1993 tarihli ve 93/4613 sayılı kararına göre yürütülmektedir.
Buna göre yurt dışında doğan ve ikamet edenler ile kanuni rüşt yaşına kadar (18 yaş) yabancı bir ülkeye gitmiş olanlardan bulundukları ülke vatandaşlığını da kazanan Türk vatandaşlarının Bakanlar Kurulu kararındaki tabloda gösterilen ülkelerde yaptıkları askerlik hizmetleri Türkiye’de de sayıldığından Türkiye’de askerlik hizmetinden muaf olurlar.
Askerlik hizmetlerinin kabul edileceği ülkeler, ihtiyaç duyulduğunda her yılın aralık ayı içerisinde; Dışişleri ve içişleri bakanlıklarının uygun görüşü alınarak Millî Savunma Bakanlığınca belirlenmektedir.
Askerlik hizmetlerinin kabul edileceği ülkeler ; Almanya , Avusturya, Danimarka, Finlandiya, Fransa , İsrail, İsveç, İsviçre,İtalya, Norveç, Yunanistan, Tunus, Suriye ile KKTC olarak belirlenmişti. Ancak bu ülkelerde zamanla zorunlu askerlik hizmeti kaldırıldığından Türk vatandaşlığı yanında bu ülke vatandaşlığı da bulunanlar Türkiye’de askerlikten muaf olamamakta, durumlarına göre askerlik işlemlerine tabi tutulmaktadırlar.
Zira bu ülkelerden HOLLANDA’da zorunlu askerlik hizmeti kaldırılmış olduğundan, 01 Ocak 1997 tarihi itibarıyla, BELÇİKA’da zorunlu askerlik hizmeti kaldırılmış olduğundan, 01 Ocak 1998 tarihi itibarıyla, FRANSA’da, 01 Ocak 1999 tarihinden itibaren, 31 Aralık 1978 tarihinden sonra doğmuş olanların askerlik yapma yükümlülükleri askıya alındığından, bu tarihten sonra doğmuş olan yükümlülerin müracaatları, İTALYA’da 1985 doğumlulardan itibaren zorunlu askerlik hizmeti kaldırıldığından 01 Ocak 2005 tarihi itibarıyla, İSVEÇ'de zorunlu askerlik hizmeti kaldırılmış olduğundan, 01 Temmuz 2010 tarihi itibariyle, ALMANYA’da zorunlu askerlik hizmeti kaldırılmış olduğundan, 01 Temmuz 2011 tarihi itibariyle listeden çıkartılmıştır.
Yukarıda belirtilen ülkelerde zorunlu askerlik hizmeti kaldırılmadan önce yapılan askerlik hizmetleri kazanılmış hak olarak Türkiye ’de de sayılmaya devam etmektedir.
Son duruma göre halen Avusturya, Danimarka, Finlandiya, İsrail, İsviçre, Suriye, Norveç, Yunanistan, Tunus,’da ve yukarıda sayılan istisna durumları kapsamındaki ülkelerde yapılan askerlik hizmetleri Türkiye Cumhuriyetinde sayılmaktadır. Bunlar dışında herhangi bir ülkede yapılan askerlik hizmeti Türkiye Cumhuriyetinde sayılmamaktadır. KKTC'nde yapılan her türlü askerlik hizmeti ise yine Türkiye'deki askerlik hizmetinden sayılmaktadır.
Yukarıdaki kapsamda olan çifte vatandaş yükümlülerden yabancı ülkelerde askerlik hizmetine başlamadan önce veya başladıktan sonra askerliğe elverişli olmadıklarına dair resmi hastanelerden rapor alanların raporları ile konsolosluklarca onaylı tercümesi elçilik veya konsolosluklar aracılığıyla Milli Savunma Bakanlığı Sağlık Dairesi Başkanlığına gönderilir. Sağlık Dairesi Başkanlığınca verilen karar üzerindengenel uygulama yönünde işlem yapılır.
Yine birden fazla uyruklu yükümlülerin burada sayılan muafiyetlerden yararlanamaması halinde durumlarına uygun olan askerlik işlemine tabi tutulurlar. Yani halen yurtdışında ikamet edip dövizle askerlik hizmeti şartlarını taşıyorlarsa bu hükümlere tabi olarak 38 yaşını doldurdukları yılın sonuna kadar biri peşin 4 taksit şeklinde, 38 yaşını geçmişlerse bir defada 10 bin Avro ödeyerekaskerlik hizmetini yapmış olurlar. Şartları taşımıyorlarsa durumlarına göre er, erbaş, yedek subay veya kısa dönem askerlik hizmeti usullerine tabi olarak askere sevkleri yapılır.”
***
TürkRus.Com konuyu 13 Ocak 2013’te şu haber-analiz ile kamuoyunun bilgisine sunmuştu:
Suçları Türk-Rus olmak mı?
Çoğumuza “Şimdilik çok uzakta” gibi görünen sorun artık pek çok kişinin kapısını çaldı, hatta kırdı bile… 1990’ların başında, ortasında yapılan Türk-Rus evliliklerinin meyvesi erkek çocuklarının “askerlik sorunu” gittikçe daha sıkıntılı bir hal almaya başlıyor. Ve iki ülke resmi makamlarının da kibarca “görmezden geldikleri” sorun için hiç değilse “bir tarafın” adım atma zamanı geldi de geçiyor bile…
TürkRus.Com bugün sayıları on binlerle ifade edilmeye başlanan Türk-Rus evlilikleri ile ilgili önemli bir sorunu manşetine taşıyor.
İstisnaları olmakla beraber, genellikle Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı baba ve Rusya Federasyonu vatandaşı anneden doğma çocuklar, iki ülke arasında “çifte vatandaşlığı” tanıyan bir anlaşma olmadığı için büyük sıkıntı yaşıyor.
Bu noktada Rusya Federasyonu, kendi vatandaşı olan kişilerin Türk vatandaşlığını hukuken tanımıyor ama kurcalayıp sorun haline de getirmiyor. Ancak iş askerliğe gelince iyice sarpa sarıyor.
Türkiye’de uzun dönem (tam dönem) zorunlu askerlik 15 ay. Yüksek öğrenim görenlerde zorunlu hizmet süreleri yedek subay olanlar için 12 ay, kısa dönem er olanlar için 6 ay olarak uygulanıyor 20 yaşında ilk askerlik yoklamasının yapılması gerekiyor. Yurt dışında geçimini sağlayanlar için istisnai, bedelli askerlik uygulaması şu şekliyle mevcut:
“Oturma veya çalışma iznine sahip olarak; işçi, işveren sıfatıyla veya bir meslek ya da sanatı icra ederek, Türkiye'de geçirdikleri günler hariç en az üç yıl (365 x 3=1095 gün) yabancı ülkelerde (veya yabancı gemilerde) bulunan TC vatandaşları, askerlik bedelini (38 yaş ve altı 10.000 € en fazla dört taksit; 38 yaş üzeri 10.000 € peşin) dövizle öder ve askerlik eğitimi görmeden terhis olur. Daha önce 21 gün olan temel askerlik eğitimi gereksinimi 15 Aralık 2011 tarihinde yürürlükten kaldırılmıştır.”
Rusya’da ise yine erkekler için, 18 ila 27 yaş arasındaki bir dönemde 12 ay süreyle, er olarak askerlik yapma zorunluğu bulunuyor. Silah altında zorunlu askerlik yapmak istemeyenler, “vicdani retçiler” iki kat daha fazla süreyle kamu işlerinde çalışabiliyor.
İKİ VATAN, İKİ KEZ ASKERLİK!
Hem Türkiye, hem de Rusya vatandaşı olanlar için zorluk burada başlıyor. İki ülke de, “vatandaşını” zamanı geldiğinde askere çağırıyor. Bu Rusya’da 18 yaşında yaşanıyor. Üniversite eğitimi gibi geçerli bir mazereti olmayanlar ya da “askerlik yerine getiremeyecek durumda olduğuna dair” raporu olmayanlar silah altına alınıyor.
Türk-Rus neslinden bir gencin Rusya’da askerlik yapması, Türkiye’de askere çağrılmaktan muafiyet sağlamıyor. Normal koşullarda Rusya’da Türk vatandaşlığını beyan etmediği için zaten burada askerlikten kaçamıyor. Rusya’da 12 ay askerlik yapan bir genç, normalde 20 yaşında da Türkiye’de askere gitmek zorunda. Yani basit bir mantıkla iki ülkede iki defa askerlik yapması gerekiyor.
BEDELLİ ASKERLİK ÇÖZÜM MÜ?
Şu an Rusya ordusunda görev yapan, Türk anne ve Rus babadan olma, iki pasaportlu çocuklar bulunuyor. Bu durumdaki babalardan biri TürkRus.Com’a şu bilgileri verdi:
“Oğlumuzun Rusya’dan sonra Türkiye’de ikinci kez askerlik yapmaması için ne yapmamız gerektiğini araştırdık. Bize söylenen, şu an pratikte tek bir yol olduğu: Oğlumuzu Rusya’da çalışıyor göstermek, Başkonsolosluk üzerinden 38 yaşına kadar askerlik tecili yaptırmak ve o yaştan sonra da 10 bin Euro ödeyerek bedelli askerlik kapsamına sokmak. Bu adil bir düzenleme değil. Rus tarafı zaten başından beri ikinci vatandaşlığa karşı, tanımıyor. Oysa Türkiye bu konuda hoşgörülü, çifte vatandaşlık anlaşması olmasa bile zımnen göz yumuyor. O halde çocuklarımız için fedakarlığı Türk tarafının yapması ve muafiyet tanıması beklenmeli.”
Tersinden bakıldığında ise, çocuğun askerliğini sadece Türkiye’de yapması için, 18 yaşından önce Rusya dışına çıkması ve askerlik yoklamalarının bittiği 27 yaşına kadar ülkeye girmemesi gerekiyor. Ancak bu durumda Rusya pasaportu alamam, vatandaşlığı kaybetme riski var.
MUAFİYET NEDEN OLMASIN?
Bu konu Ankara’da Dışişleri ve Savunma Bakanlığı çevrelerinde de tartışılıyor.
Ankara’dan TürkRus.Com’a bilgi veren bir kaynak, “Türk devleti, Rusya’da ya da benzer durumdaki ülkelerde mecburen askerlik yapan vatandaşlarını Türkiye’de ikinci kez askere gitmekten muaf tutmalı. Eğer vatandaşının ikinci vatandaşlığına göz yumuyorsa, bu noktada onun hak mağduriyetini de önlemeli. Bu konu Savunma Bakanlığı’na iletildi. Üzerinde düşünülüyor olabilir. Ancak bu sıkıntıyı yaşayanlar kamuoyu yaratıp konuyu gündemde tutarsa sonuç alınabilir” değerlendirmesini yaptı.
18.1.2018
Реклама