Rusya'nın Suriye hamlesi: "Hiçbir şey artık eskisi gibi olmayacak"
![]()
Gazeteci Jim Muir, BBC Türkçe servisi için Suriye'deki gidişatı analiz etti: "Rusya Lazkiye yakınlarındaki askeri havaalanını tahkime ve buraya teçhizat ve asker göndermeye başladığı andan itibaren Suriye'de hiçbir şeyin artık eskisi gibi olmayacağı belliydi. Büyük güç oyunları bir yana, Rusya'nın attığı adım Suriye'nin zamanla değişen ve dönüşen savaşıyla tam bir mantıki tutarlılık içinde.
Bu müdahalenin açık mesajı şu: Rusya kişi olarak Beşar Esad'da ısrarlı olmadığını vurgulasa da Esad rejiminin devrilmesine izin vermeyecek.
Rusların müdahalesi başlayana kadar, Suriye'nin yıpranmış liderinin akıbeti çok da parlak görünmüyordu.
Hava ne zaman değişmeye başladı?
Aslında hava bu yılın başlarında dönmeye başladı.
Esad karşıtı isyancıları destekleyen Batı yanlısı bölgesel güçler, Suudi Arabistan, Katar ve Türkiye daha yakın işbirliği içine girdiler.
Amerikalılar da, "talihsiz" eğit-donat projesine ek olarak muhaliflere para ve teçhizat akıtmayı iyice hızlandırdı.
Sonuç, ilkbaharda isyancıların hem kuzeyde (Türkiye ile sınırı olan) İdlib eyaleti hem de güneyde önemli ilerlemeler sağlaması oldu.
Devlet Başkanı Esad, televizyon konuşmalarında, kendisine bağlı güçlerin büyük darbeler aldığını, güçlerinin yetmemesi nedeniyle bazı önemli bölgeleri korumak için bazı başka yerlerden çekilmek zorunda kaldıklarını açıkça kabul etti.
İran ve Hizbullah'ın durumu
Esad'ın küçülen bölgesi üzerindeki baskı dayanılmaz düzeye gelirken, hükümet kontrolündeki bölgelerin giderek eriyip çökmesine de artık kesin gözüyle bakılıyordu.
Üç yıl önce yine aynı şekilde köşeye sıkıştığı sırada Esad, şapkasından, beklenebilecek bütün tavşanları çıkarmıştı.
İranlı müttefikleri askeri desteği artırmış ve Lübnan'daki Hizbullah ve diğer müttefik Şii milisleri çatışmaya katılmaya teşvik etmişler, bu da bazı bölgelerde bayağı etkili olmuştu.
İşte o dönemde Rusya da askeri teçhizat desteğini artırdı.
Fakat, bunlar yeterli olmadı. Hizbullah'ın kaynakları da sınırlıydı.
Ne İranlılar ne de Ruslar dengeyi değiştirecek bir müdahalede bulunamıyor gibiydi.
Yenişememenin yıkıcılığı
Batı açısından bu durum heyecan verici yeni bir olasılığı gündeme getiriyordu:
Şam'a yapmış oldukları dev stratejik yatırımı kaybetmenin eşiğine gelen İran ve Rusya, bu noktada "zararın neresinden dönülse kârdır" diyerek Esad ve yakın çevresinin feda edilmesi ve devlet yapılanmasının korunması kaydıyla, yeni ama eskisinden muhtemelen çok da farklı olmayan geçici yönetim kurulmasını içeren bir anlaşmayı kabul edebilir miydi?
Fakat Rusya'nın müdahalesi Batı'nın bu umutlarını boşa çıkardı.
Müdahale açıkça geçen yıl içinde ABD ve müttefiklerinin bölgede ve bölge dışındaki müdahaleleriyle değişen dengeleri eski haline döndürmeyi amaçlıyor.
Bu, Batı ile Rusya arasında bir anlaşmanın artık imkansız olduğu anlamına gelmiyor. Ama görünen o ki rejimin çöküşün eşiğinde olduğu varsayımı artık geçerli olmayacak.
Dengeyi tersine çevirmez
Rusya'nın hamlesi, savaş alanında dengeyi hızla Esad lehine değiştirmekten çok muhtemelen, eski eşit güç dengesine dönüşü sağlayacak.
Çünkü dengeyi tamamen tersine çevirmek için büyük kara gücü gerekiyor ve Rusya bunu yapmayacağını açıkça söyledi.
Bu durumda Suriye'yi bir taraf lehine bir gidiş değiş bir süre daha yenişememe durumunun beklediği düşünülebilir.
Ruslar muhtemelen hava kuvvetlerini, Suriye hava kuvvetlerini takviye etmek ve Suriye ordusuna zora düştüğü durumlarda destek vermek için kullanacaklar.
Bunu ABD ve müttefiklerinin Irak ve Suriye'de Kürtlere verdiği desteğe benzetebiliriz.
Kürtler IŞİD ile savaşı sürdürüyor ama Rusya resmi olarak ne derse desin önceliği IŞİD değil.
Öyle olsa öncelikle Humus'un kuzeyinde rejim güçlerinin IŞİD dışındaki, hatta kimisi Batı tarafından desteklenen milis güçlerle karşı karşıya olduğu kasabaları hedef almazlardı.
Batı ve Rusya arasındaki ortaklıklar
Rusya'nın müdahalesinin Washington ve müttefiklerini şok ettiği ve bir anlaşma sağlama umutlarını bir süre yerle bir ettiği açık.
Fakat yine de Rusya ve Batı'nın Suriye konusunda bazı stratejik amaçlarda ortaklaştığını unutmamak gerekiyor.
Her ikisi de IŞİD'in kontrol altına alınmasını ya da tercihen tamamen yok edilmesini istiyor.
İkisi de, rejimin bütün kurumlarıyla çökmesine karşı, çünkü bunun kaçınılmaz olarak bayraklarının siyahı farklı tonlarda da olsa İslamcı militanların Şam'ı ele geçirmesi anlamına geleceğini biliyorlar.
Fakat bu ortaklıklardan Suriye'nin günlük kanlı savaş rutinine son verecek bir anlaşma çıkması henüz zor görünüyor. (Jim Muir, BBC Türkçe)
3.10.2015
Реклама