Başkan Putin de sabah oyunu ilk kullananlar arasında yer aldı. Oylamanın geçerli olması yüzde 50 katılım oranın geçilmesi gerekiyordu.
25 Haziran’da, koronavirüs salgını yüzünden sandık başlarında aşırı toplanma olmasın diye başlatılan oy verme sürecinde, evlerin önüne, yer yer açık alanlar kurulan sandıklara oy atıldı, kimi seçmenler posta ile, kimileri (Moskova ve Nijni Novorod şehirlerinde) internet üzerinden oyunu kullandı. Bugün ise referandumun son gününde geleneksel sandık başı oylaması yapılacak.
Resmi anketler, anayasa değişikliğinin yüzde 70 civarında bir oyla kabul edileceği tahmininde bulunuyor.
Dün gece yapılan açıklamaya göre, sandık başına gitmeden “uzaktan oy” uygulamasında katılımın yüzde 93,02 olduğu, 1 milyondan fazla seçmenin uzaktan elektronik oy kullandığı bildirildi.
Rusya genelinde bugün referandum nedeniyle resmi tatil yapılacak.
Anayasa değişikliğinin en çok vitrine çıkan maddesi, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in, 2024’ten itibaren 12 yıl daha görev yapmasını mümkün kılması.
22 Nisan tarihinde yapılması planlanan anayasa değişikliği referandumu, yeni tip koronavirüs salgını nedeniyle 1 Temmuz'a ertelenmişti.
Anayasa değişikliği Putin'in 2024 yılında görev süresinin dolmasının ardından iki dönem daha başkanlığa aday olabilmesinin önünün açıyor. Bunun yanı sıra evlilik de heteroseksüel bir birliktelik olarak tanımlanıyor. Putin, görevde bulunduğu süre boyunca eşcinsel evliliklerin asla yasallaşmayacağını vurgulamıştı.
Rusya'da toplamda yaklaşık 110 milyon seçmen bulunuyor.
Rusya’da anayasa referandumu için oy verme işlemi, "sandık başında yığılmaların olmaması ve bu nedenle Kovid-19 riskinin artmamaması için” 25 Haziran’da başlamıştı.
Seçmenler, değişiklik yapılan 206 maddeyi oylamak için sandık başına gidiyor. Anayasaya ilk kez “Tanrı” ifadesinin girmesinden, eşcinsel evliliklerin önünü kesecek “heteroseksüel aile yapısı” tanımına, Rusçanın “federasyonun kurucu milletinin dili” olarak nitelenmesine kadar bazı dikkat çeken değişiklikler de anayasada yer alıyor.
İşte devlet başkanı, parlamento ve yargıyı ilgilendiren önemli değişiklik tekliflerinden bazıları...
Devlet başkanı
-“Bir kişi iki dönem üst üste devlet başkanığı yapamaz” maddesinde “üst üste” kelimesi çıkarılıyor. Ancak anayasa değişiklerin kabul edilmesi halinde, daha önce başkanlık yapan kişilerini eski görev süreleri sıfırlanacak. Böylece Putin 2024'te yeniden başkan adayı olabilecek.
-Rusya’da en az 25 yıl yaşayan kişiler devlet başkanı seçilebilecek. Eskiden bu süre 10 yıldı. Yabancı bankalarda hesapları ve mevdutları olan kişiler de devlet başkanı olamayacak.
-Duma başbakanın adaylığını üç kez reddederse, devlet başkanı parlamentonun alt kanadını feshedebilecek veya başbakanı kendi başına atayabilecek. Tüm Bakanlar Kurulu için aynı prosedür geçerli olacak.
- Devlet başkanı sadece kabine toplantılarına katılmakla kalmayacak, aynı zamanda hükümetin “genel yönetiminin” faaliyetlerini yürütebilecek ve hükümet görevdeyken başbakanı görevden alabilecek.
- Devlet başkanı bakanları (savunma, içişleri ve dışişleri bakanları dahil) atayabilecek ve görevden alabilecek.
-Devlet başkanı başsavcıyı ve yardımcılarını, ayrıca yerel savcıları atayabilecek.
-Eski devlet başkanı Federasyon Konseyi’nde ömür boyu senatör olma hakkına sahip olacak.
-Eski devlet başkanı dokunulmazlığa kavuşacak.
Duma
-Duma başbakanın adaylığını onaylayabilecek. Adaylık için şimdi olduğu gibi devlet başkanının onayı gerekmeyecek.
-Duma başbakan yardımcılarını ve bakanları (savunma, içişleri ve dışişleri bakanları hariç) onaylayacak.
-Duma eski devlet başkanına karşı dokunulmazlığının kaldırılması talebiyle suçlamada bulunabilecek.
Federasyon Konseyi
-Federasyon Konseyi’ne, devlet başkanının atadığı 30 kişi girecek. Bu kişilerden en fazla yedisi ömür boyu senatör olabilecek.
-Federasyon Konseyi eskiden olduğu gibi başsavcının, yardımcılarının ve yerel savcıların atamalarını onaylamayacak. Yalnızca adaylarla ilgili devlet başkanı ile istişarede bulunabilecek.
Yargı
-Anayasa Mahkemesi’nde hakim sayısı 19’dan 11’e indirilecek.
-Devlet başkanı Federasyon Konseyi’nden Anayasa Mahkemesi, Yüksek Mahkeme ve temyiz mahkemelerinin hakimlerinin yetkilerine son verilmesini talep edebilecek.
Daha önce bu yetki mahkemelerin elindeydi.
Fotoğraf: Kommersant
1.7.2020