Rusya, nüfus azalmasının yol açacağı derin sorunların önünü alabilmek için artık "çok çocuk" desteğini "tek çocuğa" da verme karar aldı. Rusya parlamentosunun alt kanadı Duma, ailede doğacak ilk çocuk için de "annelik sermayesi" verilmesini öngören yasa değişikliğini onayladı. Ancak uygulamanın amaçlandığı gibi nüfus artışına katkıda bulunup bulunmadığı pek çok uzman için şüphe konusu. Dahası uzmanlara göre, düzenlemeyle birlikte her yeni doğan çocuğun uzun vadede bütçeye maliyeti 8 milyon rubleye yükseldi (125 bin dolar).
Değişiklik, "annelik sermayesi" (matkapital) uygulamasının kapsamın 2026 yılına kadar genişletilmesini beraberinde getiriyor. İlk doğan çocuk için 466 bin (44 bin TL), ikinci çocuk içinse 616 bin ruble (59 bin TL) destek öngörülüyor.
Annelik sermayesi programı ilk kez 2007 yılında başlatılmıştı. 2018 sonu itibarıyla program kapsamında devlet desteği alan aile sayısı 6,4 milyon. Bu ailelere verilen yardımın toplam büyüklüğü ise 2,34 trilyon ruble (36,5 milyar dolar).
Ne var ki, programın yürürlükte bulunduğu 13 yıllık sürede, nüfus artışına dişe dokunur bir katkı yaptığına dair kanıt bulunmuyor. Ancak program sayesinde yetişkin kadınların doğum yapma yaşını aşağıya çektiği düşünülüyor.
Çocuk yardımları ile ilgili gelişmeler 2019 sonunda şu haberle medyaya yansımıştı:
Nüfusu azalan, demografik krizin önünü almaya çalışan Rusya, çocuk yapanlara parasal destek için kesenin ağzını bir kez daha açtı. Rusya'da ailelere ilk çocuk için yapılan para yardımları bütçesi arttırılıyor. Yeni üç yıllık bütçede söz konusu yardım için tahsis edilen kaynağın üç katına çıkarılması planlanıyor.
Bu sayede şu anda 11 bin 200 ruble seviyesindeki ortalama aylık yardım miktarı 2020'de 12 bin rubleye (1050 TL), 2021'de 12 bin 300 rubleye ve 2022'de 12 bin 600 rubleye çıkacak. İlk çocuk yardımının miktarı bölgeden bölgeye farklılık gösteriyor.
2020 yılında ilk çocuk yardımı kapsamında ailelere ödenecek toplam para miktarı 150 milyar ruble (13 milyar TL). 2019'da bu amaçla ayrılan para 50 milyar ruble idi. 2020 yılında uygulamadan 1 milyon civarında ailenin yararlanması bekleniyor. 2019'da bu sayı 379 binde kalmıştı.
İlk çocuk yardımından faydalanabilmek için çocuğun 3 yaşından küçük olması, anne-babanın toplam gelirinin ise yaşadıkları bölgedeki asgari geçim sınırının iki katından fazla olmaması şartı aranıyor.
İzvestiya gazetesinin görüşüne başvurduğu uzmanlar, bu tür yardımların yoksullukla mücadeleye katkı sağlayacağı, ancak nüfus krizini çözmeye yetmeyeceği görüşünde. Zira Rusya'nın karşı karşıya olduğu asıl problem, 1990'larda ortaya çıkan "demografik çukur" nedeniyle şu anda doğum yapacak yaştaki kadın sayısının düşük seyretmesi.
Putin'den uyarılar
Rusya nüfusu, ekonomik sorunların artmasıyla gerilemeye başladı. Rusya Federal İstatistik Servisi'nin (Rosstat) yayınladığı verilere göre, Rusya’nın nüfusu 2018'de son 10 yıldır ilk defa düşüşte. Ülkenin nüfusu en son 2008 yılında düşüş göstermişti.
Yayınlanan verilere göre, Rusya'nın nüfusu yaklaşık 87.000 kişi azaldı. 1 Ocak 2018'de 146 milyon 800 bin olan nüfus, 1 Ocak 2019 itibariyle 146 milyon 793 bin seviyesine geriledi. Bu veriler, Rusya'nın nüfusunun 2008'den beri ilk defa düşüş gösterdiği anlamına geliyor.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ağustos ayında naklen yayınlanan bir konuşmasında, Rusya'nın 2020 yılında demografik sorunlarla karşı karşıya kalabileceğini belirmişti. Her 25-27 yılda bir, daha az sayıda vatandaşın ‘yetişkin' kategorisine girdiğini ve bunun Rusya için hem alışılagelmiş hem de sağlıklı seviyenin altında olduğunu açıklamıştı.
Putin, "Bu düşüşün nedenini, Büyük Vatanseverlik Savaşı esnasında yoğun olarak kaybettiğimiz nüfusa bağlıyorum. Söz konusu nüfus azalışı yalnızca direkt kayıpları değil, aynı zamanda savaş süresince dünyaya gelemeyen milyonlarca bebeği de kapsıyor" diye eklemişti.
Demografik sorunların ekonomi üzerinde kısıtlayıcı etki yaratabileceğini vurgulayan Putin, "Ortada iş gücü diye bir şey kalmayacak" uyarısını yapmıştı. Rus lider, söz konusu zorluluklarla mücadele etmek ve gelecek yıllarda Rusya nüfusunun istikrarlı biçimde büyümesini sağlamak gerektiğini ifade etmişti.
24.2.2020