İsmail Boy'dan düşündürücü Rusya deneyimleri: "Yumurta-sepet meselesi..."
TürkRus.Com yazarı İsmail Boy'un yazısı: Bu yazıyı, Rusya’nın başının belası olan ekonomik ambargo ve onun sonucu ortaya çıkan krizden ötürü ele aldım. Bugün burada sadece Turkrus.com yazarı olarak değil, Yaroslavl’daki 12 bin nüfuslu Galiç bölgesinde 5 yıllık üretim deneyimi yaşamış biri olarak bazı şeyleri sizlerle paylaşmak istiyorum.
2001-2006 yılları arası söz konusu bölgede daha önce sadece ham madde olarak ithalatını yaptığımız bir ürünü, Rusya’da işleyerek yarı mamul olarak sadece Türkiye’ye değil başka ülkelere de ihraç etmek üzere küçük bir yatırıma giriştik.
Mevcut bir binaya yeni makinalar ithal edip üretime başladık. İşletmede yaklaşık 85 kişi çalışıyordu. Gerçi aynı kapasitedeki bir işletme Turkiye’de 25 kişi ile, İtalya’da ise 8-9 kişi ile gayet rahat çalışabilirdi ama burası Rusya olduğu için bazı konularda fazla eleman istihdamını bize şart koşuluyordu.
Örneğin, bölgenin tek hamam işletmesi de bizim boynumuza yıkılmıştı. Fabrikada ürettiğimiz buhar ve sıcak su yerel idarecilerin gözünden kaçmamış ve bizi hamamcılığa (!) zorlamışlardı. Haftanın belli bir günü yerel halkın gelip yıkanabildiği bir yer de ayırmıştık işletme içinde.
Ürettiğimiz ürünleri başta Türkiye olmak üzere İtalya, İngiltere , Romanya ve Çin’e ihraç ediyorduk. Gelişmekte olan bir ülkede, o ülkenin ham maddesini işleyerek katma değer kazandırıp ihraç eden her işletmeye iyi gözle bakılırken burada bize sanki "kaçakçıymışız" muamelesi yapılmaya başlanmıştı.
Her sevkiyatimizda gümrük idaresi bizim araçlarımızı didik didik ararken, vergi idaresi de bizden maliyetlerimizi “kapik” dahi sektirmeden beyan etmemizi istiyordu.
Zaten yabancı firma olduğumuz için korkumuzdan her şeyimizi legal (yasalara uygun) yapıyorduk ama Rus yetkililer bir şeyler bulmakta ısrarlı iseler yine de her zaman bizi zorlayacak birşeyler buabiliyorlardi.
Örnek mi istyorsunuz?
Satın alacağı malı kontrol etmek için bölgeye gelen Romanyalı müşterimiz kontrolünü bitirdikten sonra fabrikada evraklarımızı hazırlamaya yardımcı olmak için masada otururken içeri giren sarhoş bir yerel yöneticinin Romen misafirimizin masada oturmasının bu şirkette çalışıyor anlamına geleceğin söyleyip bizim kaçak işçi çalıştırdığımızı iddia etmesi ve bu iddiasından, kendisine küçük bir hediye sağlanması ile vazgeçmesi gibi …
Zaten yörenin insanlarını çalıştırırken ortaya çıkan bir sürü sıkıntı varken bir de yerel yöneticilerin yaşattıkları kabuslar yüzünden ne yazık ki bu güzelim işletme çok uzun ömürlü olmadı...
Şimdi gelelim işin püf noktasına:
Yukarıda da bir nebze olsun değinmeğe çalıştım, kamu yöneticileri küçük yerleşim bölgelerinde hem vergi toplama, hem istihdama katkı sağlaması bakımından üretime destek vermelidirler.
Üstelik bu üretim ülkeye döviz kazandırıcı bir faaliyette bulunuyorsa ona biraz daha fazla özen göstermeleri gerekir diye düşünüyordum.
1980’li yılların başında rahmetli Turgut Özal’ın ekolünde yetişen bir yönetici olarak ihracata yönelik üretimin ve kalkınmanın ülkeye nasıl fayda sağladığına bizzat şahit olmuştum, zaman zaman Özal’in Türkiye’de yaptıklarını Rus yerel yöneticilere aktarmaya çalıştım.
Türkiye’deki 1994 krizinde, ve Rusya’daki 1998 krizinde döviz kazandırıcı faaliyette bulunan şirketlerin nasıl bu krizden kazançlı çıktıklarını dilimin döndüğünce anlatmaya çalıştım ama Rus yöneticiler “Nasılsa enerji ihracatı bize yetiyor, başka konulara kafa yormaya ne gerek var” rahatlığı ile diğer sanayi kollarının gelişmesine yardımcı olmadılar.
Ekonominin en basit kuralı der ki “Yumurtaların hepsini asla aynı sepete koymayın.”
Rusya olarak tek döviz ihtiyacını enerjiye bağlarsan, sepetin altı çıktığında tek bir yumurta bile sağlam kalmaz , olay bu kadar basittir…
“Bir musibet , bin nasihatten daha evladır” der büyüklerimiz. Umarım bu son kriz Rusya’nın biraz olsun aklını başına almasına yardımcı olur da ülkenin sanayileşmesine destek verir.
20.12.2014
Реклама