Gündemdeki konu: Rus piyasalarındaki hareketlilik, Türkiye'yi nasıl etkiler?

Rusya'da yaşanan son gelişmeler Türkiye'de kaygı, endişe ve merakla, yakından takip ediliyor. Krizin derinleşmesinin Türkiye'yi nasıl zorlayacağı hesaplanıyor. Türk basınında konuyla ilgili çıkan haber ve analizlerden bir derleme yaptık:

Rusya'nın Sesi'nin İstanbul'daki radyosu RS FM'in haberine göre, 1998 krizinden bu yana en düşük seviyeyi gören rublenin düşüşü, Rusya’nın en büyük ticaret ortaklarından biri olan Türkiye’de de endişe uyandırdı. Rusya piyasasındaki dalgalanmaları Habertürk Gazetesi Yazarı Abdurrahman Yıldırım değerlendirdi.

Rusya, rubledeki baş döndüren değer kaybına çözüm arıyor. Ruble iki günde yüzde 20’ye yakın değer kaybetti ve 1998 krizinden bu yana en düşük seviyeyi gördü. Rus para biriminin dolar karşısında bu yılki toplam kaybı yüzde 50’yi geçerken, Moskova borsası ise yüzde 50.50 düştü.

Rusya Merkez Bankası'nın rubledeki düşüşü frenlemek için politika faizini yüzde 17’ye çıkarma ve döviz satış adımları da henüz beklenen etkiyi göstermedi. Bunun üzerine Rusya Finans Bakanlığı da, bugün döviz piyasasına doğrudan satış yoluyla müdahale etmeye başladı.

Habertürk Gazetesi Yazarı Abdurrahman Yıldırım, Rusya piyasasındaki dalgalanmaları RS FM'de değerlendirdi.

UKRAYNA KRİZİ, KIRIM'IN RUSYA'YA BAĞLANMASI, YAPTIRIMLAR...

Öncelikle krize genel çerçeveden bakarak bugünkü tablonun oluşmasının nedenlerini sıralayan Abdurrahman Yıldırım, ana nedenin petrol fiyatlarındaki düşüş olduğunu ifade ediyor. Yıldırım, siyasi nedenler olarak ise Ukrayna krizini, Kırım'ın Rusya'ya bağlanmasını ve Batı'nın Rusya'ya yönelik yaptırımlarını gösteriyor: “Petrol fiyatlarının düşüşü ana neden. Petrol fiyatlarını düşüren etkenler siyasi saiklerde rol oynamış ve öncülük etmiş olabilir ama sonuçta petrol fiyatlarının yarı yarıya düşmesi Rusya’nın ihracat gelirini, bağlı olarak bütçe gelirini düşürdü, düşürüyor, düşürecek. Dolayısıyla bunun bir ekonomik karşılığı, piyasalarda yansıması olması gerekir. O da hem Rusya para biriminin değer kaybı hem Rusya’daki varlıkların toplamda değer kaybı hem faizin artışı şeklinde gerçekleşti. Finansal piyasalarda bunu gördük ama ayrıca Rusya’nın siyasi sorunları da ya da riski de yükseldi. O da Kırım’ı ilhak etmesi, Ukrayna’yla yaşadığı sorunlar ve Batı ülkelerinin uygulamış oldukları ekonomik ambargo…”

"RUSYA MERKEZ BANKASI ÖNLEM ALMAKTA GECİKTİ"

Rublenin değer kaybetmesi ile birlikte 1,9 milyar dolarlık döviz satışı gerçekleştiren ve faizleri 6,5 puan yukarı çeken Rusya Merkez Bankası, rubledeki düşüşün önüne geçemedi. Merkez Bankası'nın hamlelerine piyasaların yeterli tepki vermemesi üzerine Rusya Maliye Bakanlığı, döviz satışı yaparak rubleye müdahale etmeye başladı. Bakanlıktan yapılan açıklamada, satışların rublede istenilen seviye yakalanıncaya devam edeceği belirtildi.

Peki, alınan bu önlemlerin piyasaya yansımaları nasıl olacak?

Abdurrahman Yıldırım'a göre, Merkez Bankası'nın müdahalelerinin etkisiz kalmasından zamanlama hatası etkili oldu. "Banka, faiz arttırımı ve döviz satış tedbirlerini daha önceden alması gerekirdi" diyen Yıldırım, piyasalarda güvensizlik ve stresin neden olduğu patlamanın görüldüğünü vurguluyor: “Rusya’nın bu hamleleri belki daha önceden yapması gerekirdi. Faizi daha önceden arttırmış olmasına bağlı olarak döviz ihtiyacını karşılama yönünde döviz satması gerekirdi. Dolayısıyla bu likidite kurumazdı ama bunu zamanında yapmadığı için likiditede belli bir kuruma, piyasalarda ıssızlaşma, satma isteği, satamama, dolayısıyla sonuçta bir stres ortaya çıktı ve onun patlamasını gördük. Ben burada gecikmiş bir önlemin yürürlüğe konulduğunu görüyorum. Kısmen işe yarar ama yeni yanlışlar yapılmazsa… piyasada atılacak adımların yumuşatıcı bir etkisi olur ama nihai bir sonuç olmaz. Dolayısıyla orada Rusya’nın, Merkez Bankası’nın rezervinin ne kadar olduğunu aşağı yukarı biliyoruz. Ama nereye kadar düşecek, buna tahammül edecek ve satış yapacak, bu da önemli. Galiba tüm bu olumsuzluklar içinde tek olumlu şey Rusya Merkez Bankası’nın döviz rezervinin güçlü olması. Ama onu da bu yolda önemli ölçüde harcar ve sınıra yaklaşırsa, ondan sonra yapabileceği hiçbir şey kalmaz.”

RUSYA'DAKİ EKONOMİK GELİŞMELER, TÜRKİYE'Yİ BİRKAÇ KANALDAN ETKİLEYECEK

Habertürk Gazeteci Yazarı Abdurrahman Yıldırım, Rusya piyasasındaki gelişmelerin Türkiye'yi birkaç kanaldan etkileyeceğini öngörüyor. Yıldırım'a göre, en belirgin etkiler ticaret, turizm ve ithalat kalemlerinde yaşanacak: “Bu ihtilal herhalde birkaç kanaldan olacak. Birisi ticaret kanalı ki Rusya Türkiye’nin en büyük iki ekonomik partnerinden birisi. Türkiye’nin doğrudan yatırımlarının en fazla olan iki ülkeden birisi. Türkiye’ye Rusya en çok turist gönderen iki ülkeden biri. Türkiye’nin en çok ithalat yaptığı ülke. Dolayısıyla bağımlı olduğu ülke. Bütün bunları dikkate aldığınız zaman Türkiye’nin etkilenmemesi mümkün değil. Bu negatif bir etkilenme olacak. Gelen turist sayısında azalma olabilir çünkü biliyoruz ki Rusya tasarruflu olmayan bir ulus. Banka kredisiyle dahi tatil yapabiliyorlar. Ama bu tatillerinde herhalde tasarrufa gidecekler. En azından Antalya’ya gelen turist sayısında azalma, harcamalarında düşüklük bekleyebiliriz. Bir de ithalatlarını kısma yoluna gidebilirler. Çünkü ihraç gelirleri, petrol fiyatlarındaki düşüşe bağlı olarak azalacak. Halkın alım gücü de düşecek, iç pazarı ve ekonomisi daralacak. Buna bağlı olarak kaynakları da azalacak. Dolayısıyla Türkiye’nin ihracatında da bir olumsuz etki yaşayabiliriz.” 

**
MİLLİYET 

Rusya’ya ihracatın yarısı buharlaştı!

Rusya’ya ihracat yapan firmalar kan ağlıyor. Rublenin değeri yüzde 60 oranında düşünce, Rusya’ya mal satan ihracatçının tahsil edeceği para dolar bazında yüzde 50 kayba uğradı

 Fehim Genç

Rusya’da rublenin dolar karşısında yüzde 60 oranında değer kaybetmesi, Türk ihracatçısını iflasın eşiğine getirdi. Eylül ayında başlayan ihracat sezonunda Rusya pazarına hızlı bir giriş yapan yaş meyve ve sebze ihracatçıları, tahsilat yapmaya hazırlandıkları bugünlerde, rubledeki değer kaybıyla şok oldu. İhracat bedelinin 3 ay vadeyle tahsil edildiğini belirten ihracatçılar, rublenin dolar karşısındaki değer kaybı nedeniyle alacaklarının yüzde 50 eridiğini ifade etti.

‘Alacağımız yarıya indi’
İstanbul Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Başkanı Latif Ünal, “Rusya’da eylül ayında 100 dolar 3600-3700 ruble ediyordu. O tarihte diyelim ki 100 dolarlık bir ihracat yaptıysak bunun bedelini, bugünlerde 50 dolara denk gelen bir değerden tahsil edeceğiz. Kurdan çok ciddi kaybımız var” dedi.
Dolar üzerinden sözleşme yapan ihracatçıların da, Rusya’daki ithalatçı firmaların zora düşmesi nedeniyle, alacaklarını tahsil edememe riskiyle karşı karşıya kaldığını kaydeden Ünal, şöyle konuştu:
“İhracatçı ihraç ettiği ürünün bedelini dolar olarak tahsil etmek üzere anlaşmışsa, orada da sorun var. Çünkü ordaki ithalatçı firma belki malını satamayacak, bu durumda ihracatçı parasını hiç tahsil edemeyecek. Çünkü, Rusya’da tüketim de yavaşlamış durumda. Yarının ne olacağını kimse bilemediği için herkes tüketimini sınırlı tutuyor.”

‘İhracata devam ama...’
Rusya’ya ihracatın devam ettiğini belirten Ünal, şunları söyledi:
“Rusya’ya narenciye ihracatı eylül ayında başlayıp mart başına kadar devam eder. Ancak genellikle ilk iki ayda ihracatın yüzde 50’si yapılır. Bizim öncelikli sorunumuz, giden malın tahsilatı nasıl yapılacak, hatta yapılabilecek mi? İşin en vahim boyutu bu. İkinci boyutu ise ruble/dolar kuru bu seviyede kalacak mı, kalmayacak mı? Bu belli olduktan sonra ihracatçılar kendilerine yeni bir yol çizecek.”

 ‘İhracatçılar iflasın eşiğine geldi’


Batı Akdeniz Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Başkanı Mustafa Satıcı, Uludağ Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Başkanı Dr Salih Çalı, İstanbul Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Başkanı Latif Ünal, Akdeniz Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Başkanı  Ali Kavak ve Doğu Karadeniz Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Başkanı Ahmet Hamdi Gürdoğan’ın da yer aldığı 5 birlik başkanı, ortak bildirge yayınladı. Bildirgede, şu ifadelere yer verildi:
“Rublenin yüzde 60-70 değer kaybetmesi ve ruble ile 3 aya varan vadeyle satış yapılmasından dolayı ihracatçılarımızın alacakları yüzde 60-70 oranında eridi. Bu durum ihracatçılarımızı iflasın eşiğine getirdi. Avrupa Birliği üyelerinin ürünlerini ambargo nedeniyle AB içinde satmak durumunda kalması, AB’ye ihracatımızı da baltaladı.”

Yaş Meyve ve sebzede en büyük pazar


Türkiye’nin Rusya’ya 2013’te toplam 2.4 milyar dolarlık yaş sebze ve meyve ihraç ettiğini belirten Akdeniz Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Başkanı Ali Kavak, 2014’te ihracatın toplamda 2.5 milyar dolara ulaşacağını söyledi. Kavak, “Toplam yaş meyve sebze ihracatımızın yüzde 60-65’ini Rusya’ya yapıyoruz, çok önemli bir pazar” dedi. Kavak, şunları söyledi:
“Ruble nedeniyle çok büyük kayıptayız. İhracat bedelleri 3 ay vadeli olarak bize dönüyor. Üç ay önce 38 ruble 1 dolar ediyordu, şimdi 80 ruble ile 1 dolar alınabiliyor. Bu durumda bizim ihracat bedeli olarak tahsil edeceğimiz paranın yüzde 50’den fazlası buharlaştı.”

‘Miktar arttı, değer aynı’
Rusya’nın Avrupa’ya yönelik gıda ambargosunun Türk ihracatçısına yarar yerine zarar verdiğini vurgulayan Kavak, şöyle konuştu:
“Ambargodan sonra Rusya’ya dönük çok büyük bir arz oluştu. Turunçgil ihracatı eylül ayında yüzde 60, ekimde yüzde 110 arttı. Arz arttı ama bunun sonucunda fiyatlar da düştü. Sonuçta Rusya’ya ihracat miktar olarak yükselmesine karşın bedel olarak hemen hemen aynı kaldı.”

Rusya krizinin Türkiye'ye faturası 6 milyar dolar!

Rusya'nın ekonomisindeki çöküş Türk ihracatçı ve turizmciyi ürkütüyor. Rusya’ya ihracatımız bu yıl yüzde 15’ten fazla gerilerken, turizmde Rus pazarı yüzde 35 daraldı. Uzmanlar, Rusya’nın etkisinin ağırlaşacağını söylüyor

 
***
 

DÜNYA GAZETESİ

EVRİM KÜÇÜK / TAYLAN BÜYÜKŞAHİN

İSTANBUL - 1998’de büyük bir finansal kriz yaşayarak borçlarını ödeyemez hale gelen, 2008 küresel krizinden de büyük ölçüde etkilenen Rusya’nın ekonomik durumu şimdi de Ukrayna nedeniyle uğradığı yaptırımlar ve petrol fiyatlarının gerilemesiyle iyice bozuluyor. Enerji ihracatı ülkenin gelirinin üçte ikisini, bütçenin ise yarısını oluşturuyor. Petrol fiyatlarındaki düşüşün ekonomi üzerinde yarattığı baskıyla ülkenin parası yılbaşından bu yana yüzde 50’den fazla değer kaybetti, borsası ise yüzde 50.50 düştü. Kuzey komşumuzun ekonomisinde 1998 krizinin ayak sesleri yeniden duyulmaya başladı. Rusya’daki ekonomik çöküş Türk iş dünyasını da endişelendiriyor. Analistler, Rusya ekonomisinin resesyona sürüklenmesinin Türkiye’ye faturasının 6 milyar dolara kadar çıkabileceğini hesaplıyor. 

Rusya, AB ve ABD ile Ağustos ayından beri karşılıklı ambargo uyguluyor. Bu ambargo sonrası Rusya’ya ihracatın daha da artacağı bekleniyordu ancak bu gerçekleşmedi. Aksine, Rusya’ya ihracatta ciddi gerileme yaşanıyor. Geçtiğimiz yılın Ocak-Kasım aylarında Rusya’ya yapılan ihracat 6 milyar 501 milyon dolar olmuştu. Bu yılın aynı döneminde ise bu rakam 5 milyar 584 milyon dolar olarak gerçekleşti. Rublenin dolar karşısında değer kaybetmesi, Rusya’ya ihracatın önümüzdeki aylarda daha da gerileceği şeklinde yorumlanıyor. Rusya ekonomisinin küçülme riski, rublenin aşırı değer kaybı ve alım gücünün zayıfl amasının Türkiye’nin Rusya ile ekonomik ve ticari ilişkileri için ne anlama geldiğini uzmanlara sorduk. Uzmanlar da ağır bir fatura çıkardı. 

ALB Menkuldeğerler’den Enver Erkan, petrol fiyatlarındaki gerilemeyle birlikte Rusya ekonomisindeki dengelerin bozulduğunu belirtti. Rusya, bütçesini yaparken petrol fiyatlarını 95 dolar üzerinden tahmin ettiğinde 2015 yılı büyüme beklentisinin sıfıra indiğini belirten Erkan, fiyatların şu an bulunduğu seviyede ise küçülmenin yüzde 4.7’yi bulabileceğini söyledi. Rusya’nın Türkiye’nin 1’inci ithalat ve 4’üncü ihracat pazarı olduğunu hatırlatan Erkan şöyle konuştu: 

Kriz Kafkaslar’a yayılırsa ticaretimiz darbe alır 

“Petrol fiyatlarındaki düşüş bizim için olumlu ancak iç piyasada fiyatlandırılmış durumda. Petroldeki düşüşün Rusya’ya yarattığı kriz ise bizi olumsuz etkiler. Özellikle krizin Rusya ile sıkı ekonomik ilişkiler içindeki Kafkas ülkelerine, Bağımsız Devletler Topluluğu’na (BDT) yayılması Türkiye’nın dış ticaretinde önemli bir kayba yol açabilir. Türkiye, yılın ilk 10 ayında Rusya ve BDT’ye 14 milyar 200 bin dolar tutarında ihracat gerçekleştirdi. Bu coğrafyada yaşancak bir krizin Türkiye’nin ihracatında en az 5 milyar dolar kayba yol açacağını düşünüyoruz. Turizme olumsuz etki de göz önüne alındığında Rusya’nın 2015 yılında Türkiye’ye faturası en az 6 milyar doları bulur.” 

Asıl etkilenme bavul ticaretinde olacak 

İstanbul Sanayi Odası Yönetim Kurulu Üyesi Ali Ulvi Orhan, konuyla ilgili yaptığı değrlendirmede, “Rusya, Türkiye için oldukça önemli bir ülke. Rusya ekonomisi zor durumda. Hem ambargo, hem de petrol fiyatlarının düşmesi buna neden oluyor. Para devalüe oldu. Çok kısa sürede halkın alım gücü kayboldu. Bu da bizim reel sektöre yansıdı. Siyasi olarak yakınlaşmalar var. Ancak bunun ekonomiye yansıması nasıl olacak henüz görmedik. Bugün Laleli, Osmanbey ve Merter’de işler bıçak gibi kesildi. Bu insanlar çok ciddi kiralar ödüyorlar. Rusya’daki kriz bir sezon daha devam ederse korkarım ki bu firmaların büyük bir kısmı kapanmak zorunda kalırlar. Bu piyasaların doğal müşterisi komşu ülkeler. Güneyde problemli ülkeler var. Kuzeyde de Rusya Ukrayna krizi çıkması daha da kötü etkileyecek. Bugün halen Rusya’nın yapısından ötürü, satışların büyük kısmı bavul ticareti ile gerçekleşmekte. Asıl etkilenme bu bavul ticaretinde olacak. Bu yıl Rusya’ya mal satan firmalarda yüzde 50 iş kaybı var. 

Turizme sert darbe inebilir 

Rusya’daki krizin bir diğer kurbanının turizim olmasından korkuluyor. Rusya’nın turizm sektörü açısından önemine vurgu yapan Erkan, Rusların alım gücünün düşmesinin 1997 kriziyle benzerlikler göstererek Türkiye’nin turizm gelirinde önemli bir kayba neden olabileceğini kaydetti. Erkan turizm sektöründeki kaybın 700 milyon dolar ila 1 milyar dolara ulaşabileceğini ifade etti. 

Rusya pazarı bir ayda yüzde 35 geriledi 

Antalya Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) Başkanı ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkan Yardımcısı Çetin Osman Budak da turizm sektörünün Rusya’dan etkileneceğini belirterek şunları söyledi: “Ekim ayında Rusya pazarında yüzde 35’e yakın bir gerileme var. Bu gerileme aylık yabancı ziyaretçi sayısını yüzde 5 düşürdü. Bu yıl ciddi büyüme bekliyorduk fakat 10 aylık dönemdeki yüzde 35’lik düşüş büyümemizi de yüzde 4’e düşürdü. Önlem alınması gerekiyor. Bu işin bir yolu var; tanıtımı iki katına çıkarmak lazım. Turizm açısından önümüzdeki sene sıkıntılı olacak.” Türkiye’ye Almanya ile birlikte en yüksek turist girişi, Rusya’dan gerçekleşiyor ve son yıllarda hızla artıyor. 2012’nin Ocak-Eylül döneminde 3.3 milyon olan Rusya’dan turist girişi 2014’te 4.1 milyona çıktı.

Zeybekci: Rusya ile 100 milyar dolarlık hedefte ümitliyiz 

Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, en geç 2015’in ilk aylarında Rusya’yla ticaretteki tüm kota, sertifika, miktar kısıtlamalarıyla ilgili problemlerin ortadan kaldırılacağını belirterek, “İki veya üç yıl içinde en fazla, 100 milyar dolarlık bir hedefe doğru gideceğiz” dedi. Zeybekci, önümüzdeki süreçte Rusya’ya olan mal ihracatının artacağını da söyledi. TBMM Genel Kurulu’nda Ekonomi Bakanlığı’nın bütçe görüşmelerinde Rusya ile ilişkiler de gündeme geldi. Zeybekci, şöyle konuştu: “Rusya Federasyonu’yla toplamda 32 milyar dolar civarında olan dış ticaret hacmimizin sadece 6 milyar dolarını biz ihracat olarak yapabiliyoruz, geri kalan 25-26 milyar dolarlık kısmını Rusya’dan enerji ithal ediyoruz. Rusya’yla şu anda sürdürmüş olduğumuz bir süreç var, yani iki ülkenin gerek teknik heyetleri gerekse bakanları olarak 2014 sonuna kadar veyahut da 2015’in ilk aylarında Rusya’yla ticaretimizin önündeki tüm kota, sertifika veyahut da miktar kısıtlamalarıyla ilgili tüm problemleri ortadan kaldırarak, en fazla iki veya üç yıl içinde, 100 milyar dolarlık bir hedefe doğru gideceğiz.

Bu ülkeler de risk altında

Son dönemde yaşanan gerginlik aslında uzun zamandır bölge ülkelerini zorluyor. Rublenin hızlı düşüşü, Rusya'nın komşularını olumsuz etkiliyor. En fazla etkiyi gören ülke ise Ukrayna oluyor. Parası %85 değer kaybeden bu ülke, Rusya ile yaşadığı sorunlar dışında, yüksek faiz ve Rusya yanlısı ayrılıkçılar ile de boğuşuyor. Gürcistan, ve Rusya’nın en büyük ticaret ortaklarından Kazakistan da durumdan etkilenen ve para biriminin değer kaybına uğradığı ülkeler arasında. Moldova, Tacikistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Belarus durumdan kötü etkilenen eski Sovyet ülkelerinden

***

Rusya'da inşaat askıya alınır

 www.borsagundem.com

Türkiye Müteahhitler Birliği Başkanı Mithat Yenigün, Rusya krizinin müteahhitlik sektörünü olumsuz etkileyeceğine dikkat çekti

  

Türkiye Müteahhitler Birliği Başkanı Mithat Yenigün, Türk müteahhitlerin Rusya’da önemli projeler üstlendiğini belirterek “Rusya’daki durum hem müteahhitlik hem de turizm sektörüne zarar verir. Bankalar mevcut durumda kredi vermeyeceği için Türk inşaat şirketleri projelerini askıya alır. Şirketler öz sermayeleri ile yeni bir işe başlamaya çekinir” dedi.

Rusya, Ukrayna ve Türkmenistan’da toplam 3.3 milyar değerinde 30 proje geliştiren Ant Yapı’nın Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Okay ise şunları söyledi: “Ant Yapı olarak uzun yıllardır Rusya’da taahhüt işleri yürütüyoruz. 1999 yılında Rusya’nın yaşadığı büyük ekonomik krizde yine projeler yapıyorduk. Rusya’nın şu an yaşadığı piyasa şartlarından dolayı işlerde ve yeni yatırım planlarında mutlaka azalma olacak. Ancak Ant Yapı olarak oradaki işlerimizi, belli bir noktaya geldiği için ve tamamlanması planlanan işlerimizin parasını aldığımız sürece bitireceğiz. Çalıştırmak zorunda olduğumuz binlerce çalışanımız mevcut. Bu noktada Türki cumhuriyetlerde devam eden işlerimize odaklanabiliriz. Bununla birlikte Körfez ülkelerine de gidebiliriz. Rusya dinamik bir ülke ve kendi dinamikleriyle bu durumu toparlayacağını düşünüyorum.” 

***

MURAT YETKİN'in Radikal'deki köşe yazısı:

http://www.radikal.com.tr/yazarlar/murat_yetkin/rusyayi_fazla_koseye_sikistirmak_tehlikeli_olabilir-1253603