Rusya-İran anlaşması ama Türkiye nerede?
İSMAİL BOY'dan Türkiye-Rusya ilişkilerine dair önemli saptamalar: Yeni yıla Reuters haber ajansının dünya gündemine düşen bomba bir haberi ile başladık. Sonra Rus Kommersant gazetesi de hükümet çevrelerine dayanarak doğruladı: İran, Rusya ile anlaşıp, ayda yaklaşık 1,5 milyar dolarlık bir barter anlaşma ile petrol karşılığında Rusya’dan mal almayi planlıyormuş.
Bu anlaşma gerçeklesirse, sadece ambargo yüzünden zor durumda kalan İran rahatlamakla kalmayacak, aynı zamanda Rusya için de ekonomisindeki enerji dışı ürünlerin ihracatında çok önemli bir ivme kazandıracak.
Benzeri bir anlaşma 1984 yılında yapılan ve ilk doğal gaz girişi 1987 yılında gerçeklesen Türkiye- SSCB arasındaki barter anlasması ile Türkiye’nin bu gaz bedelini Türk ihraç ürünleri ile ödemiş , bu durum sadece Türkiye’nin doğalgaz sorununu cözmekle kalmamış, aynı zamanda henüz dış dünyaya açılmakta zorlanan Türk sanayi ürünleri için de iyi bir sınav olmuştu.
Bu anlasma günümüzdeki Rusya -Türkiye ticari ilişkilerine baz teşkil etmis, o zamanlar sadece milyon dolarlarla ifade edilen her iki ülkenin karşılıklı ticaret hacmi , T.C Ekonomi Bakanlığı’nın rakamlari ile 2012 yılında 33.3 Milyar USD ye ulaşmış oldu.
Hem Rusya, hem Iran, ikisi de Türkiye ile uzun sınırları olan iki komşumuz. İkisi ile de uzun yıllar siyasi, ekonomik, sosyal ve külturel isbirliklerimiz olmuştur. “Böyle bir anlaşmayı Iran ve Rusya kendi aralarinda yapabiliyor ise Türkiye ile nicin yapılamıyor acaba?” diye kendime sormadan edemiyorum. Üstelik Turkiye’nin söz konusu her iki ülke ile geçmiste benzeri deneyimler mevcut iken…
Devletlerin yaptıklari bu tür anlaşmalar özel sektörün önünü açmaya yarayacak girisimlerdir. Devletin asil görevlerinden biri de bu olmalıdır. Ama bu tür projelere kafa yoracak hükumetlerin herşeyden once kafalarinin rahat olmasi gerekir. Kendilerini iç politikanin kısır çekişmelerinden kurtarmalari lazimdir. Ki disariya bakabilsin…
Rusya ve Iran'ın bu anlaşmayi gerçeklestirebilmesi halinde Türkiye'yi gelecekte bekleyen ciddi riskler oluşacaktır.
Rusya'nın enerji dışında ihraç ettigi ürünler genellikle ham ve yari mamul sinai ürünleridir. Kısa vadedeki tehlike Türkiye'nin günümüzde Rusya'dan alim yaptigi bu tür ürünler icin yeni bir alici müşterinin daha çıkması ve alım rekabetinin baslamasidir.
Uzun vadedeki risk ise; gelişen ekonomilerde ham ve yari mamul ihracati zaman icinde nihai mal olarak kendine yeni pazar aramaya başlar. Zaten Rusya'da son zamanlarda görülen katma degeri yüksek mal ihracatina getirilen kolaylıklar bu arayislarin basit birer göstergesidir. Dolayisi ile orta ve uzun vadede Türk mali nihai tüketim ürünlerinde karşımıza yeni bir rakip gelecektir .
Rusya-Iran anlasmasi sadece mal alım satımı ile kalmayacaktir. Bu ilişki zaman içinde Iran'a koyulan ambargonun da kalkmasi ile yeni dis yatirimlara ihtiyac gösterecek Iran gibi zengin bir ülkeye Rus yatırımcılarının girişinde kolaylik sağlayacaktır.
1984 yılındaki SSCB-Türkiye arasında yapılan gaz anlaşmasi ile Türkiye aldığı dogalgazın bedelinin bir kısmını SSCB'ye mal olarak ödemesi sayesinde ,Türk sanayicisi Rusya pazarını tanidi. O dönemler sadece karsilikli mal takası olarak başlayan bu anlaşmanın bugün geldiği noktada müteahhitlik hizmetinden tutun , bankacılık, turizm, ortak üretim yatırımlarina dönüştü.
Aralarinda ekonomik olarak çok sıkı ilişkiler kurulan ülkeler ister istemez bazi sosyal iliskileri de beraberinde kuruyorlar. Bugün 50.000 den fazla Rusya vatandaşının evlenerek Türkiye’ye yerlestigi söyleniyor. Ayni şekilde Rusya'da yapılan evlilikler ile hayatlarini artik bu ülkede geçirmeye karar vermiş Türkler de mevcut. Yani artik aile ilişkileri noktasina gelinmiş durumda. Bunun getirdigi bir rahatlığın ilişkilerin korunmasinda ve gelişmesindeki rolünü asla unutmamalıyız. Üstelik bütün bunlar 25 yıl gibi devlet hayatında çok da uzun sayılmayan sürede gerçeklesti.
Türkiye bu rahatlığı önümüzdeki orta ve uzun vadede de bulabilecek mi? İşte bütün sorun bu. Unutulmasin ki hiç birşey ve hic kimse vazgeçilmez degildir. Eğer bir boşluk bırakırsanız , başkaları gelir sizin yerinize doldurur….
16.1.2014
Реклама