Modern kalecilik denince: Lev Yaşin
![]()
Günümüzde “Tarihin en iyi kalecisi” olarak görülen Yashin (Yaşin), 22 Ekim 1929’da Moskova‘da dünyaya geldi. Hali hazırda zorlu geçen çocukluğu, Sovyetler Birliği‘nin 2. Dünya Savaşı‘na katılmasıyla daha da güç bir hale geldi. Yoksulluk çeken ailesi ve diğer akrabalarıyla birlikte küçük bir dairede yaşıyordu.
Henüz oyuncakları ve arkadaşlarıyla oynaması gerekirken, daha 12 yaşında, çocuk işçi olarak savaş malzemesi üreten bir fabrikada çalışmak durumunda kalır. “Topyekün savaş” durumundaki ülke her türlü iş gücüne ihtiyaç duyar ve çoğu ülkenin yaptığı gibi çareyi çocukları da çalıştırmakta bulur. Yashin bu noktada diğer çocuk işçilerden şanslıdır çünkü savaş malzemesi yapmakta kullandığı o çocuk ellerinde, diğer çocuklarda olmayan maharetler de vardır. Fabrikanın futbol takımına giren Yashin‘in yetenekleri yıllar geçtikçe gelişir ve nihayetinde Dinamo Moskova‘nın futbol avcıları bu genç adamı keşfetmekte geç kalmazlar. Dinamo Moskova, 1949 yılında Lev Yashin‘le bir kontrat imzalar ve tam 21 yıl sürecek bir aşk hikayesi işte böyle başlar…
Her ne kadar yetenekleri üst düzey olsa da, profesyonel kariyeri pek parlak başlamaz bu genç adamın. Çıktığı ilk dostluk maçında hatalı goller yiyince, sekteye uğrayan özgüvenini, tekrar geri kazandığı ve ilk şampiyonluğunu yaşadığı platform futbol sahaları değil buz pistleri olacaktır! Hokey kalecisi olarak görev yaptığı Dinamo Moskova‘da, 1953 Sovyetler Birliği Kupası‘nı kazanan Yashin bu sayede yeteneklerine tekrar inanmaya da başlamıştır. O yıllarda Sovyetler Birliği’nin hokey milli takımı için adı geçse de o tekrar futbola dönmeyi tercih eder. Yine 1953 yılında takıma dönen Yashin,bambaşka biridir artık. Sadece çizgide durup, şut kurtarmayı beklemek onun için çok sıradan ve sıkıcı bir hale gelmiştir. Yashin geleneksel kaleciliğin dışına çıkarak: defans oyuncularına sürekli olarak bağırmaya, ceza sahası çizgisinin sonuna kadar koşarak topu eliyle ileriye fırlatmaya, kenardan ortalanan topları kalesinden çıkarak toplamaya ve forvet oyuncusuyla karşı karşıya kalırsa bir anda kalesini terk etmeye başlamıştır artık. Kalecilerin çizgi üzerinde şut çekilmesini bekledikleri bu dönemde onun bu yaptıkları izleyenleri adeta büyülümeye başlar. Yediği gollerden sonraki ruh halini ise şöyle anlatır:
Bir kaleci yediği golden sonra nasıl üzüntü duymaz. İşkence ediliyormuşçasına acı çekmesi gerekir. Eğer sakin kalıyorsa bu onun sonu demektir. Geçmişinde ne yaptığının önemi yok, böyle adamların geleceği yok demektir!
Takımın 5 sene aradan sonra şampiyon olmasında kilit rol üstlenen Yashin, 1954 yılında ilk defa Sovyetler Birliği Milli Takımı‘na çağrılır. Bundan iki sene sonra Melbourne Olimpiyatları için Sovyetler Birliği kadrosuna seçilir. Takım olimpiyatlarda altın madalyaya ulaşırken Yashin turnuva boyunca kalesinde yalnızca iki gol görerek, takımın bu başarısındaki en büyük pay sahibi olur. Turnuva’dan sonra Dinamo Moskova‘yı da şampiyonluğa oynayan bir takım haline getiren Lev Yashin‘i tüm dünya 1958 yılında tanıyacaktır…
O yıl İsveç‘te düzenlenen Dünya Kupası‘na damga vuran isim, baştan aşağı siyahlar içerisindeki Sovyetler Birliği kalecisidir. İsmi Rusçada “Aslan” anlamına gelen Lev Yashin‘dir bu adamın adı fakat turnuva boyunca herkes ondan “Kara Örümcek” diye söz eder. Son sekizde ev sahibi İsveç’e yenilen Sovyetler Birliği‘nde kupaya dair en çok konuşulan şey yine Lev Yashin’in destansı performansıdır. Grup maçlarında turnuvada şampiyonluğa ulaşacak Brezilya‘ya karşı aldıkları mağlubiyetin tarihi bir farka gitmesini engeller, İngiltere‘yle oynanan play-off maçında kalesini gole kapatır ancak takımın İsveç‘e elenmesine mani olamaz.
1960 yılında işler değişecektir. Güçlü Sovyetler Birliği kadrosunun en önemli parçalarından birisi olan Yashin‘e gol atmanın zor olduğu genel geçer doğru bir bilgidir artık. Tarihte ilk defa 1960 yılında düzenlenen Avrupa Şampiyonası‘na katılan 16 takım içinde şampiyonluğa ulaşan takım Sovyetler Birliği olur. Lev Yashin‘in performansını merak edenlere en güzel cevap o zamanların Real Madrid başkanı Santiago Bernabeu‘nun söyledikleridir:
Ona istediği parayı ödemeye hazırım. Ailemin tüm mücevherlerini satıp borca girmem gerekse bile onu almak isterdim. Ancak Bay Yashin için biçilebilecek bir değer yok, tıpkı Prado Müzesi’nde duran ünlü ressamların tabloları gibi…
Dünyada onu satın alabilecek bir para biriminin olmadığı bu adam 1962 Dünya Kupası‘nda, insan olduğunu ve tıpkı diğerleri gibi onun da hata yapabileceğini istemeden de olsa kanıtlamış olur. İlk maçta Yugoslavya‘ya karşı kalesini kapatan Sovyet kaleci, ikinci grup maçında Kolombiyalı futbolcu Marcos Coll‘un kornerden attığı golü engelleyemez. Buna rağmen Sovyetler Birliği gruptan lider olarak çeyrek finale yükselir ancak çeyrek finaller Yashin için adeta bir kâbusa dönüşmüştür. Şili karşısında da, kalesinde iki gol gören Yashin‘e, ikinci golü atan futbolcu olan Eladio Rojas, Sovyet efsaneye gol atabildiğine inanamaz. Golü attıktan sonra sevinmek yerine Sovyet kalesine gider, Yashin‘e sarılır ve golü kutlamaz…
Turnuvadan sonra 33 yaşındaki Yashin‘in gücünü kaybetmeye başladığı ve artık onun zamanının geçtiği söylenir. Lev bu eleştirilerle hiç ilgilenmez. Tartışılan Dünya Kupası performansının üzerinden henüz bir sene geçmemişken Avrupa’da Yılın (Şimdilerin Ballon d’Or‘u) ödülünü alması eleştirilere verdiği en iyi cevaptır ve tarihte bu başarıyı tekrarlayabilen başka bir kaleci yoktur. Aylar önce acımasızca eleştirlere maruz kalan Yashin‘e bu başarısının sırrı sorulduğunda verdiği cevap ilginçtir: Maçtan önce sakin kalabilmek için bir sigara içer ve kaslarımı yumuşatmak için de sert bir likör yuvarlarım…
1964 yılında ikinci olunan Avrupa Şampiyonası‘ndan sonra 1966 Dünya Kupası‘nda da kalıcı bir etki bırakmak için oldukça kararlıdır Lev Yashin. Çeyrek final kabusunu, imkansız kurtarışlar yaptığı Macaristan maçıyla kıran Yashin, Sovyetler Birliği’ni ilk kez yarı finale taşır. Ancak yarı finalde Batı Almanya‘ya elenen takım kupayı 4. olarak bitirir. Yashin, Dünya Kupası‘ndaki kötü şöhretini bu organizasyonla yok eder ancak bu aynı zamanda onun son Dünya Kupası olur.
Sovyetler‘in en büyük ödülü sayılan Stalin Nişanı‘yla onurlandırıldıktan iki sene sonra, 1971 yılında düzenlenen jübile maçıyla, milli takım formasını 75. kez giyerek, tam 100 bin kişinin önünde kariyerini sonlandıran Yashin‘i bu günde Pele, Eusebio, Beckenbauer, Bobby Charlton, Gerd Müller gibi isimler yalnız bırakmaz. Arkasında Dinamo Moskova‘yla kazandığı 5 lig şampiyonluğu, 3 Sovyet Kupası ve 1 Avrupa Kupası şampiyonluğu bırakan efsane kaleci, “Yuri Gagarin’i uzayda uçarken izlemekten daha iyi bir his varsa o da iyi bir penaltı kurtarmaktır” şeklinde tarif ettiği o duyguyu 150 kereden fazla yaşamıştır ve kalesini tam 270 maçta gole kapatmıştır. Tarihin en büyük kalecisi olarak gösterilen bu dev adam, 1986 yılında tromboflebit yüzünden bacağını kaybetmiştir ancak hayata dört sene daha tutunur. 1990 yılında mide kanserine karşı verdiği savaşı kaybeden bu efsane adamın ismi her Dünya Kupası sonrası tekrar anılır. Çünkü turnuvanın en iyi kalecisine verilen ödülde onun ismi yazılıdır.
Aytek Aras – fourfourtwo.com.tr
Not: "Yaşin" olarak telaffuz edilen ismi orijinal metindeki haliyle, "Yashin" olarak bırakıldı.
Реклама